Prokuratorzy skarżą uchwały gmin w sprawie warunków podłączenia do gminnych sieci wodociągowych, kanalizacji sanitarnej oraz kanalizacji ogólnej – wynika z informacji, którą opublikowała na swojej stronie internetowej Prokuratura Krajowa (PK). Chodzi o nakładanie dodatkowych opłat na mieszkańców z tego tytułu. W opinii PK taka praktyka narusza prawo, co potwierdzają sądy w wyrokach. W piśmie do wszystkich prokuratorów PK zwróciła uwagę, że obowiązek ponoszenia opłat nakładany jest na mieszkańców bez upoważnienia ustawowego i narusza konstytucję. Zaznaczyła, że upoważnienie powinno wynikać wprost z przepisów ustawowych i wskazywać organ administracji publicznej właściwy do wydania danego aktu normatywnego.

Uprawnienie prokuratora do zaskarżania uchwał, które są aktami prawa miejscowego, wynika natomiast m.in. z art. 70 prawa o prokuraturze.

Czytaj też: Gminy chcą opłat za przyłącza wodno-kanalizacyjne, ale prokuratorzy mówią „nie”

Do tej pory prokuratorzy przeanalizowali 1771 tego rodzaju uchwał. W 469 przypadkach zdecydowali się wnieść skargi do sądów administracyjnych, a wygrali przed sądem 333 razy.

Prokuratorzy kierują również do właściwych organów wnioski o uchylenie uchwał przewidujących tzw. opłatę przyłączeniową oraz wzywają do usunięcia naruszeń prawa. Dotychczas zostało skierowanych 230 wniosków o uchylenie lub zmianę uchwały, z których 189 zostało uwzględnionych.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie stwierdził nieważność uchwały rady gminy ustalającej odpłatność za podłączenie do urządzeń zaopatrzenia w wodę i urządzeń kanalizacyjnych. W uzasadnieniu wyroku wskazał, że nie ma podstaw do podjęcia takiej uchwały przez gminę w żadnym z przepisów.

Zgodnie z art. 94 konstytucji podstawą prawną stanowienia aktów prawa miejscowego jest upoważnienie zawarte w ustawie i musi być ono wyraźne. W związku z tym jednostronne nakładanie na obywateli jakichkolwiek obowiązków, w tym opłat, nie jest dopuszczalne bez upoważnienia ustawowego. Żadna ustawa nie zezwala gminie na wprowadzenie opłat za przyłączanie się do sieci wodociągowej lub kanalizacyjnej.

Na obowiązek pokrycia kosztów wykonania przyłącza kanalizacyjnego ze środków własnych gminy wprost wskazał Sąd Najwyższy w uchwale z 13 września 2007 r. (sygn. III CZP 79/07). Podkreślił, że udostępnienie takiego przyłącza nie może być obciążone dodatkowymi kosztami pokrywanymi przez mieszkańców. Z kolei NSA uznał za niedopuszczalne uzależnienie przyłączenia się do sieci od wcześniejszego zawarcia umowy o zaopatrzenie w wodę (sygn. II OSK 431/08).

Według WSA w Warszawie nielegalne są także wszelkie zapisy w regulaminach dostarczania wody i odprowadzania ścieków, określonych przez rady gmin oraz opłaty za ustalanie warunków technicznych przyłącza.

A WSA w Gorzowie Wielkopolskim oraz w Kielcach stanęły na stanowisku, że mieszkańcy gmin, nawet jeśli się na to zgodzą, nie mają także obowiązku wybudowania urządzeń wodociągowo-kanalizacyjnych z własnych środków.