Andrzej Talaga: Rosja to żmija, która nie ma jadu

Bez szans na modernizację.

Aktualizacja: 18.04.2018 19:20 Publikacja: 17.04.2018 19:22

Andrzej Talaga: Rosja to żmija, która nie ma jadu

Foto: AFP

W ostatnich tygodniach co rusz w powietrze wzbija się polityczny kurz wzniecany przez Rosję lub na nią opadający. Ostrzał Syrii, który mógł się zakończyć amerykańsko-rosyjską wymianą ognia, wcześniej atak chemiczny w Wielkiej Brytanii, wydalenie rosyjskich dyplomatów przez trzy dziesiątki państw, dodatkowe sankcje. Co będzie dalej? Jaki jest naprawdę cel Moskwy? Polska chce uchodzić za znawcę Rosji, tymczasem, jak się wydaje, większość naszych prognoz co do Kremla jest nietrafiona.

Pusta kasa

Teza, którą najczęściej słychać w Polsce, to odbudowa przez Putina imperium rosyjskiego. Nie wydaje się, aby tak było. Putin nie chce nawet dominacji nad państwami byłego bloku wschodniego, nie ma także na celu ekspansji ani nawet poszerzania strefy rosyjskich wpływów poza jej obecny zasięg. Podbój, dominacja polityczna i gospodarcza, „rosyjski świat” jako alternatywa dla cywilizacji zachodniej czy mityczne „zwycięstwo” nad Zachodem są tylko zasłoną dymną.

Wszystko to bowiem leży poza zasięgiem Moskwy. Dysproporcje cywilizacyjne, w tym gospodarcze oraz militarne, pomiędzy Rosją a Zachodem i Chinami są tak ogromne, że realizacja powyższych celów jest niemożliwa. Rosji na to nie stać. Jej dotychczasowa strefa wpływów nie przynosi żadnych korzyści gospodarczych, przeciwnie – sporo kosztuje. Każde państwo lub parapaństwo, które się w niej znalazło, drenuje moskiewski budżet. Dotyczy to nie tylko Czeczenii, Abchazji, Osetii Południowej, republik donieckiej i ługańskiej, ale też Białorusi, Armenii i Kirgistanu, o Krymie nie wspominając. Oczywiście, w imię racji politycznych do strefy wpływów można dokładać, o ile ma się z czego. Tymczasem Rosja stoi na skraju możliwości w tym zakresie.

Putin zaprzepaścił szansę na modernizację kraju, nie wykorzystał nadwyżek ze sprzedaży węglowodorów do stworzenia nowoczesnej gospodarki lub choćby wytworzenia alternatywnych źródeł zasilania budżetu, na czas, kiedy nastąpi spadek popytu na ropę i gaz. Moskwa nie poszła drogą Zjednoczonych Emiratów Arabskich, Kataru, a od kilku lat także Arabii Saudyjskiej, które reinwestują nadwyżki z eksportu surowców w inne gałęzie gospodarki, choćby rozrywkę, handel, linie lotnicze i edukację.

Gra na zastraszenie

Putin gra na wyrost, powyżej realnych możliwości Rosji, stosując przy tym wyrafinowane metody szantażu, eskalacji napięcia, nigdy jednak nie tak ryzykownie, by sprowokować zbrojną reakcję Zachodu lub pełny bojkot gospodarczy. Ani jednego, ani drugiego jego reżim by prawdopodobnie nie przetrwał.

Po co to robi? Moskwa, podobnie jak Pekin, gra w uzyskanie przewagi strategicznej, ma jednak wielokrotnie skromniejsze zasoby, używa zatem środków, które dają jej przewagę jak najniższym kosztem.

Państwa zachodnie, a ściślej ich społeczeństwa, obawiają się najbardziej destabilizacji, która będzie skutkować obniżeniem poziomu życia, bardzo wysokiego na tle reszty świata. Pokazy rosyjskiej siły militarnej, agresywna retoryka, bezczelne prowokacje burzą poczucie bezpieczeństwa, wprowadzają zamieszanie, nie są jednak na tyle groźne, by zmobilizować demokratyczne społeczeństwa do obrony. To właśnie mętna woda, w której Rosja chce pływać. Celem jest zmęczenie państw Zachodu na tyle, by w imię spokoju były gotowe do poczynienia korzystnych dla Rosji koncesji, a ostatecznie do podziału wpływów w Europie, jak równy z równym. Co także istotne, agresywna polityka zagraniczna jest przy okazji skutecznym narzędziem skupiania społeczeństwa rosyjskiego wokół władzy.

Rosji nie należy się bać, to żmija, która straszy syczeniem, ale nie ma dość jadu do zabicia nas bez zniszczenia samej siebie. Nie trzeba wiele, by trzymać ją na dystans. Wzmocnienie naszych sił zbrojnych, zachowanie jedności Zachodu, konsekwentne karanie bolesnymi sankcjami. Tyle wystarczy. Polska musi jednak odzyskać wiarygodność na arenie międzynarodowej, byśmy mogli być filarem takiej polityki wobec Kremla.

Autor jest dyrektorem ds. strategii Warsaw Enterprise Institute. Artykuł oddaje jego prywatne poglądy

W ostatnich tygodniach co rusz w powietrze wzbija się polityczny kurz wzniecany przez Rosję lub na nią opadający. Ostrzał Syrii, który mógł się zakończyć amerykańsko-rosyjską wymianą ognia, wcześniej atak chemiczny w Wielkiej Brytanii, wydalenie rosyjskich dyplomatów przez trzy dziesiątki państw, dodatkowe sankcje. Co będzie dalej? Jaki jest naprawdę cel Moskwy? Polska chce uchodzić za znawcę Rosji, tymczasem, jak się wydaje, większość naszych prognoz co do Kremla jest nietrafiona.

Pozostało 88% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Wydarzenia
Polscy eksporterzy podbijają kolejne rynki. Przedsiębiorco, skorzystaj ze wsparcia w ekspansji zagranicznej!
Materiał Promocyjny
Jakie możliwości rozwoju ma Twój biznes za granicą? Poznaj krajowe programy, które wspierają rodzime marki
Wydarzenia
Żurek, bigos, gęś czy kaczka – w lokalach w całym kraju rusza Tydzień Kuchni Polskiej
Wydarzenia
#RZECZo...: Powiedzieli nam
Wydarzenia
Kalendarium Powstania Warszawskiego