– Rolą prokuratury jest wzięcie pod szczególną ochronę pracowników służby zdrowia, którzy udzielając poszkodowanym i chorym pomocy medycznej, ratując ludzkie życie, zbyt często padają ofiarą napaści i agresji – powiedział Prokurator Generalny Zbigniew Ziobro.

Wytyczne mają na celu podwyższenie sprawności i efektywności postępowań przygotowawczych prowadzonych o tego typu przestępstwa, a także zapewnienie jednolitej praktyki w prowadzonych postępowaniach.

Ratownicy są narażeni na agresywne zachowania

W ocenie Prokuratora Generalnego zespoły medyczne podejmują czynności ratunkowe w warunkach pozaszpitalnych, bardzo często na różnego rodzaju imprezach masowych, w miejscach niebezpiecznych. Osoby, którym udzielana jest pomoc medyczna często znajdują się pod wpływem alkoholu bądź środków odurzających, zastępczych czy farmakologicznych w tym tzw. „dopalaczy". W wytycznych Prokurator Generalny wskazał, że wchodzący w skład zespołów – lekarze, pielęgniarki i ratownicy medyczni, wielokrotnie narażeni są na kierowane wobec nich przejawy agresji, zarówno słownej, jak i fizycznej. Osoby te nie są wyposażane w jakiekolwiek służbowe środki ochrony osobistej czy przymusu bezpośredniego, a ponadto z racji podejmowania działań ratunkowych, niejednokrotnie ratujących życie, mają ograniczone możliwości zapewnienia sobie bezpieczeństwa i obrony przed skierowanymi wobec nich agresywnymi zachowaniami.

- Prokuratura musi się zdecydowanie przeciwstawić rosnącej fali agresji. Ratownicy medyczni, lekarze, pielęgniarki to ludzie, którzy na co dzień niosą ofiarnie pomoc potrzebującym. Zasługują na najwyższy szacunek. Nie możemy pozwolić na to żeby czuli się oni zagrożeni – powiedział Prokurator Generalny Zbigniew Ziobro.

Członkowie zespołów ratownictwa medycznego są ofiarami pobić, naruszenia narządów ciała bądź nietykalności czy też kierowania gróźb karalnych oraz znieważania. Sprawcami są osoby którym udzielana jest pierwsza pomoc, czy też członkowie ich rodziny oraz osoby postronne.

Jak będą kwalifikowane czyny sprawców

Prokurator Generalny zobowiązał prokuratorów do niezwłocznego wszczynania i prowadzenia postępowań przygotowawczych z urzędu na skutek pozyskania informacji o tego rodzajach incydentach. W zależności od charakteru zdarzenia postępowanie powinno być wszczynane i prowadzone w kierunku występków opisanych w rozdziale XXXIX kodeksu karnego, takich jak artykuł 222 kodeksu karnego, 223 par. 1 i 2 kodeksu karnego, 224 par. 2 i 3 k. k. i 226 par. 1 k.k.

Należy przypomnieć, że zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym osoba podejmująca medyczne czynności ratunkowe, korzysta z ochrony przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych.

Prokurator Generalny zobowiązał prokuratorów, do dokonywania analizy poszczególnych przestępstw na szkodę zespołów ratownictwa medycznego i możliwości zakwalifikowania go jako występku o charakterze chuligańskim, określonym w art. 115 par. 21 k.p.k. Prokuratorzy powinni ustalić czy doszło do umyślnego zamachu na zdrowie, wolność, cześć czy nietykalność cielesną osób wchodzących w skład zespołu ratownictwa medycznego oraz ustalenie czy sprawca działał publicznie i bez powodu albo z oczywiście błahego powodu.

Jakie czynności trzeba podejmować w sprawie

W ocenie Prokuratora Generalnego konieczne jest podejmowanie przez prokuraturę zdecydowanych i stanowczych działań, mających na celu zastosowanie adekwatnej reakcji karnej na tego typu niczym nieuzasadnione agresywne działania sprawców.

W swoich wytycznych Prokurator Generalny wskazał, że czynności podejmowane przez prokuratorów już od wstępnego etapu postępowania powinny być ukierunkowane na ustalenie czy doszło do popełnienia czynu zabronionego na szkodę zespołów ratownictwa medycznego oraz zabezpieczenia dowodów. Następnie należy podjąć działania zmierzające do ustalenia i zatrzymania sprawców przestępstwa. Po przedstawieniu i ogłoszeniu zarzutów podejrzanemu oraz jego przesłuchaniu, prokuratorzy powinni rozważyć zastosowanie adekwatnych środków zapobiegawczych, w tym skierowanie wniosku o zastosowanie tymczasowego aresztowania do sądu.

Kto będzie chroniony

Wytyczne Prokuratora Generalnego mają zastosowanie w odniesieniu do przestępstw popełnionych na szkodę lekarzy, pielęgniarzy i ratowników medycznych także w przypadku, gdy bezprawny zamach na nich został podjęty z powodu wykonywanego przez nich zawodu lub zajmowanego stanowiska. Przepis art. 23la kodeksu karnego rozszerza bowiem ochronę na sytuacje, w których czyn nie jest popełniony, ani w związku z czynnościami służbowymi, ani podczas ich wykonywania, ale z powodu wykonywanego przez funkcjonariusza zawodu lub zajmowanego przez niego stanowiska.

Wytyczne Prokuratora Generalnego mają zastosowanie nie tylko wobec członków zespołów ratownictwa medycznego, ale także wobec osób udzielających pierwszej pomocy albo kwalifikowanej pierwszej pomocy wskazanych w ustawie o Państwowym Ratownictwie Medycznym. Są to zarówno osoby, które znajdują się na miejscu zdarzenia i podejmują czynności w celu ratowania osoby w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego, jak i ratowników pełniących służbę lub będących członkami jednostek współpracujących z Państwowym Ratownictwem Medycznym. Osoby te wskazane są w art. 15 ust. 1 uPRM. tj. np.: Państwowa Straż Pożarna, Policja, Straż Graniczna, Morska Służba Poszukiwania i Ratownictwa itd. Ochroną tą objęte zostały także osoby udzielające świadczeń zdrowotnych w szpitalnych oddziałach ratunkowych, również będących zgodnie z art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy jednostkami systemu Państwowego Ratownictwa Medycznego.

Będą składane wnioski o surowe kary

Proponowane przez prokuratora wnioski o wymiar kary w sprawach dotyczących przestępstw popełnianych na szkodę osób wchodzących w skład zespołów ratownictwa medycznego oraz osób udzielających świadczeń zdrowotnych w szpitalnych oddziałach ratunkowych, powinny odzwierciedlać wysoki stopień społecznej szkodliwości takich czynów oraz potrzebę kształtowania świadomości prawej społeczeństwa.

Jesteśmy winni ochronę ludziom, którzy nas ratują i chronią. Dlatego poleciłem prokuratorom, by każde takie przestępstwo traktowali z pełną surowością – wskazał Prokurator Generalny Zbigniew Ziobro.

Zgodnie z wytycznymi wnioski o wymiar kary nie powinny być składane w granicach dolnego ustawowego zagrożenia karą pozbawienia wolności. W przypadkach pobić czy spowodowania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu ratownika medycznego, a także spowodowania naruszenia czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia trwający znacznie dłużej niż 7 dni oraz w sytuacji przyjęcia występku o charakterze chuligańskim, regułą winno być wnioskowanie o karę pozbawienia wolności bez warunkowego jej zawieszenia.

Prokurator Generalny wskazał, że dokonując oceny wyroku wydanego w tego typu sprawach, szczególną uwagę należy przywiązywać do adekwatności orzeczonej w nim kary oraz środków karnych i kompensacyjnych w tym do szkodliwości społecznej i ciężaru przypisanego sprawcy przestępstwa. W razie stwierdzenia ich rażącej łagodności, zasadniczo zachodzącej w przypadkach orzeczenia kar lub środków karnych i kompensacyjnych znacznie niższych od zawartych we wniosku o ich wymiar należy bezwzględnie wywodzić apelację.

Prokurator Generalny zobowiązał bezpośrednich przełożonych prokuratorów prowadzących postępowania z tej kategorii spraw do dołożenia szczególnej staranności w zakresie nadzorowania realizacji powyższych wytycznych.