Rzecznik Praw Obywatelskich, na podstawie skarg osób pozbawionych wolności i ich rodzin, podjął sprawę dotyczącą przeprowadzania przez funkcjonariuszy Służby Więziennej badań na obecność alkoholu lub innych środków odurzających w organizmie osób ubiegających się o wejście na teren jednostki penitencjarnej w celu realizacji widzenia z osobą pozbawioną wolności. W skargach osoby te pisały, że poddanie się badaniu na zawartość alkoholu w organizmie jest warunkiem realizacji widzenia.
Dyrektor Generalny Służby Więziennej jako podstawę prawną legalności takiej praktyki wskazał § 7 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 4 sierpnia 2010 r. w sprawie szczegółowego trybu działań funkcjonariuszy Służby Więziennej podczas wykonywania czynności służbowych. Przepis ten mówi: „Osobie niewyrażającej zgody na wylegitymowanie się lub poddanie czynnościom kontrolnym, a także osobie, wobec której zachodzi uzasadnione podejrzenie, że jest pod wpływem alkoholu, środków odurzających lub substancji psychotropowych nie zezwala się na wstęp do jednostki".
RPO zakwestionował stanowisko Dyrektora Generalnego Służby Więziennej. W wystąpieniu z 13 marca 2017 r., skierowanym do Ministra Sprawiedliwości Prokuratora Generalnego, Rzecznik wyraził pogląd, że w obecnym stanie prawnym brak jest podstaw do realizacji przez funkcjonariuszy Służby Więziennej czynności kontrolnych w postaci badania stanu trzeźwości osób ubiegających się o widzenie z więźniem. Mogą być one przeprowadzane pod warunkiem wprowadzenia odpowiednich regulacji do ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 r. o Służbie Więziennej, dających Służbie Więziennej uprawnienia w omawianym obszarze.
Minister Sprawiedliwości podzielił wątpliwości Rzecznika. Wskazał, iż żądanie poddania się takiemu badaniu jest ingerencją w sferę praw i wolności obywateli, zatem przepisy rangi ustawy powinny w sposób dostatecznie precyzyjny określać zarówno obowiązki obywateli, jak i uprawnienia funkcjonariuszy w tym zakresie. Minister rozważy podjęcie stosownej inicjatywy legislacyjnej, obejmującej zmiany w ustawie o Służbie Więziennej, które wprost wskazywałyby na konieczność poddania się stosownemu badaniu przez osoby ubiegające się o wstęp na teren jednostek penitencjarnych w razie uzasadnionego podejrzenia, że są pod wpływem alkoholu, środków odurzających lub substancji psychotropowych, a także sposób i tryb wykonywania takiego badania.
