Jak odzyskać środki zgromadzone na emeryturę

Po śmierci ubezpieczonego jego małżonek dostaje połowę środków z konta w funduszu emerytalnym i z subkonta. Nie może ich ruszyć przed ukończeniem wieku emerytalnego. Natomiast uposażeni dostają resztę pieniędzy w gotówce.

Publikacja: 20.03.2016 13:15

Jak odzyskać środki zgromadzone na emeryturę

Foto: 123RF

Każda osoba ubezpieczona w ZUS ma swoje indywidualne konto emerytalne. Po nowelizacji przepisów związanych z funkcjonowaniem systemu ubezpieczeń społecznych z 2011 r. wprowadzono tzw. subkonto ZUS. To specjalny rodzaj konta prowadzony w zakresie indywidualnego konta emerytalnego ubezpieczonego, będącego członkiem otwartego funduszu emerytalnego. Dotyczy to także ubezpieczonych, którzy po 31 stycznia 2014 r. nie zawarli umowy z OFE. Na to subkonto trafia albo część składki przekazywanej do OFE, albo – u osób, które nie zdecydowały się na udział w funduszu – całość składki.

Przelew nie tylko dla najbliższych

Zarówno środki gromadzone w OFE, jak i te trafiające na subkonto w ZUS po śmierci ubezpieczonego przechodzą na jego najbliższych. Prawo do tych zgromadzonych na rachunku w OFE po śmierci ubezpieczonego (odpowiednio także podział na subkoncie w ZUS) przysługuje trzem kategoriom osób:

- małżonkowi w ramach wspólności małżeńskiej,

- osobom wskazanym przez zmarłego członka OFE (osoby uposażone) oraz

spadkobiercom zmarłego, gdy nie ma osób uposażonych (wskazanych).

Podział tych środków następuje dwuetapowo. Połowa trafia na rachunek w OFE małżonka osoby zmarłej w zakresie, w jakim te środki stanowiły przedmiot małżeńskiej wspólności majątkowej. Natomiast drugą część pieniędzy zgromadzonych w OFE przekazuje się bezpośrednio osobom wskazanym przez zmarłego (uposażone) lub jeśli nie ma takich osób, jego spadkobiercom.

Cztery razy w roku

Przekazanie środków na rachunek małżonka zmarłego następuje w terminie, w jakim dochodzi do wypłat transferowych między OFE, a więc w ostatnim dniu roboczym lutego, maja, sierpnia i listopada. Przy tym transfer nie może nastąpić wcześniej niż w ciągu miesiąca od przedłożenia stosownych dokumentów. Chodzi o:

- odpis skrócony aktu zgonu,

- skrócony odpis aktu małżeństwa,

- kserokopię dokumentu tożsamości poświadczoną za zgodność z oryginałem,

- pisemne oświadczenie o stosunkach majątkowych.

Gdy małżonek, na rzecz którego mają być przekazane środki z otwartego funduszu emerytalnego, nie ma własnego rachunku w OFE lub nie wskaże go w ciągu dwóch miesięcy, OFE, gdzie gromadzone były środki zmarłego małżonka, musi założyć taki rachunek i tam przelać (w wypłacie transferowej) tę część przypadającą współmałżonkowi zebraną na rachunku zmarłego.

Pieniądze do domu

Z kolei pieniądze przysługujące uposażonym osobom (lub spadkobiercom) wypłaca się do trzech miesięcy od złożenia dokumentów, ale nie wcześniej niż w ciągu miesiąca. Wypłaty dokonuje się bezpośrednio na rzecz osoby wskazanej przez zmarłego w formie jednorazowej lub w ratach. Wypłaty nie mogą trwać dłużej niż dwa lata (tzw. wypłata gwarantowana). Zasady wypłaty ratalnej określa statut OFE.

Sposób przekazywania środków zależy od pisemnej dyspozycji osoby uprawnionej. Należy wskazać rachunek bankowy, na który mają być przelane pieniądze, lub podać adres zamieszkania przy przekazie pocztowym. To rozwiązanie stosuje się także do spadkobierców członka OFE. Dodatkowo muszą oni przedłożyć OFE prawomocne postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku po zmarłym lub akt poświadczenia dziedziczenia.

Podwójne konto

Jeśli zmarły miał jednocześnie rachunek w OFE i subkonto w ZUS, wniosek o przelew należy złożyć wyłącznie w OFE. Po dokonanej wypłacie z OFE (zamknięcie rachunku) fundusz zawiadomi ZUS o przekazaniu pieniędzy konkretnym osobom, wskazując ich dane osobowe oraz udział w podziale środków. Następnie ZUS, który ma na to do trzech miesięcy od otrzymania zawiadomienia z OFE, według tych samych zasad i między tymi samymi osobami rozdysponuje środki skumulowane na subkoncie zmarłego.

—Paweł Sowisło, adwokat

Te same reguły

Zasady rządzące podziałem pieniędzy zgromadzonych na subkoncie w ZUS są identyczne jak te przy podziale na rachunku w OFE. Małżonkowi zmarłego posiadacza subkonta w ZUS przysługuje połowa środków zgromadzonych na tym koncie. Pozostałą część otrzymają osoby wskazane przez zmarłego, a jeżeli ich nie ma, środki te wejdą w skład majątku spadkowego i będą podlegały dziedziczeniu na zasadach ogólnych. Ich wypłata – podobnie jak przy pieniądzach ulokowanych w OFE – nastąpi bezpośrednio na rzecz osób uposażonych (lub spadkobierców) w formie zgodnej z ich pisemną dyspozycją.

Zdaniem autora

Paweł Sowisło, adwokat Kancelaria Adwokatów i Radców Prawnych P.J. Sowisło & Topolewski

Nie należy utożsamiać wypłaty transferowej środków z OFE z możliwością niezwłocznego i swobodnego nimi rozporządzania przez współmałżonka. Co do zasady uprawnienie do dysponowania tymi środkami powstaje bowiem dopiero z chwilą osiągnięcia wieku emerytalnego przez (eks)małżonka. Do tego czasu przekazywane środki, należne małżonkowi z tytułu wspólności majątkowej, pozostają wewnątrz systemu, jako swoista dodatkowa składka mająca powiększyć stan jego konta.

Należy przy tym zaznaczyć, iż środki zgromadzone na rachunku członka funduszu są przekazywane współmałżonkowi również wówczas, gdy małżeństwo członka otwartego funduszu uległo rozwiązaniu przez rozwód lub zostało unieważnione.

Współmałżonek może zostać dodatkowo wskazany przez zmarłego ubezpieczonego jako tzw. osoba uposażona. Wówczas – w zależności od pisemnej dyspozycji (eks)małżonka – może on otrzymać przysługujące mu środki (z obu tytułów) w formie wypłaty transferowej na swoje konto w OFE lub rozdzielić przysługujące mu należności i część środków przypadających z tytułu zaliczania się do grona „osób uposażonych" odebrać w formie wypłaty jednorazowej lub wypłat ratalnych.

Z inną sytuacją mamy do czynienia, gdy zmarły ubezpieczony w ogóle nie zawierał związku małżeńskiego lub był w związku, w którym nie istniała wspólność majątkowa pomiędzy małżonkami. W takich przypadkach, zgodnie z ustawową regulacją, zgromadzone środki przekazywane są osobom bezpośrednio wskazanym przez ubezpieczonego (osoby uposażone, beneficjenci), a w przypadku braku takich osób – środki wchodzą w skład spadku po zmarłym.

Każda osoba ubezpieczona w ZUS ma swoje indywidualne konto emerytalne. Po nowelizacji przepisów związanych z funkcjonowaniem systemu ubezpieczeń społecznych z 2011 r. wprowadzono tzw. subkonto ZUS. To specjalny rodzaj konta prowadzony w zakresie indywidualnego konta emerytalnego ubezpieczonego, będącego członkiem otwartego funduszu emerytalnego. Dotyczy to także ubezpieczonych, którzy po 31 stycznia 2014 r. nie zawarli umowy z OFE. Na to subkonto trafia albo część składki przekazywanej do OFE, albo – u osób, które nie zdecydowały się na udział w funduszu – całość składki.

Pozostało 91% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Konsumenci
Sąd Najwyższy orzekł w sprawie frankowiczów. Eksperci komentują
Prawo dla Ciebie
TSUE nakłada karę na Polskę. Nie pomogły argumenty o uchodźcach z Ukrainy
Praca, Emerytury i renty
Niepokojące zjawisko w Polsce: renciści coraz młodsi
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Aplikacje i egzaminy
Postulski: Nigdy nie zrezygnowałem z bycia dyrektorem KSSiP