Spór o powiązanie funduszy z UE z praworządnością: Stawka większa niż pieniądze z Unii

Spór o to, jak negocjować z Brukselą, budzi obecnie największe polityczne emocje w Zjednoczonej Prawicy. Emocje te dotyczą powiązania wypłaty funduszy z mechanizmem dotyczącym praworządności. Unijne ustalenia – lub ich brak – mogą zaważyć na przyszłości całego obozu rządzącego.

Wyniki sondażu IBRiS przeprowadzonego na zlecenie „Rzeczpospolitej" wskazują, że politykom Zjednoczonej Prawicy ciężko będzie grać na niechęci do Unii Europejskiej – bo stanowi ona margines w postawach obywateli naszego kraju. Ponad 80 proc. na pytanie o opinię w ewentualnym referendum opowiada się za członkostwem we Wspólnocie.

Obawy o pieniądze

Nie znaczy to jednak, że respondenci nie dostrzegają zagrożeń, jakie wiążą się z obecnym kryzysem w relacjach ze Wspólnotą. – Badani nie obawiają się polexitu ani wstrzymania wypłat z unijnego budżetu na skutek polskiego weta. Podkreślają jednak obawy o konsekwencje przyjęcia mechanizmu „pieniądze za praworządność" – czyli utratę pieniędzy dla Polski, gdyby takie rozwiązanie przyjęto – mówi Marcin Duma, szef IBRiS.

Oznacza to, że strategia PiS, które obarcza odpowiedzialnością za ewentualne weto liderów Unii, którzy „chcą nam odebrać suwerenność", nie budzi obaw w przeważającej grupie badanych.

Nie są też powszechne obawy o to, że Polska na skutek weta może przestać być członkiem Wspólnoty – 55 proc. respondentów jest tego zdania, a 41,8 proc. obawia się, że tak może się stać.

Warto też zwrócić uwagę, że badani są mocno podzieleni w opiniach, czy w ogóle taki mechanizm należy stosować, a podział ten zgodny jest z ich politycznymi preferencjami. Zaledwie 6 proc. wyborców PiS uważa, że jest to ze strony UE właściwy instrument. Dla porównania, wśród wyborców KO to 82 proc., Lewicy – 99, Koalicji Polskiej – 46, a Konfederacji – 21.

Co zrobi rząd

To więc, że średnio zwolennicy i przeciwnicy wprowadzania mechanizmu uzależnienia wypłat od przestrzegania praworządności są grupami o prawie identycznej liczebności, przesłaniać może kluczowy fakt: w sprawie tej istnieje w polskim społeczeństwie fundamentalny spór polityczny. Ten głęboki rozziew opinii widać też, analizując odpowiedzi na pytanie o to, czy TSUE jest właściwym organem do oceny praworządności w krajach członkowskich. Większość – 51,1 proc. uważa, że tak. Ale ten średni wynik to rezultat zdecydowanych opinii respondentów głosujących na KO – 87 proc. i Lewicę – 84 proc., wśród zwolenników PiS uważa tak zaledwie 23 proc., Konfederacji – 25 proc., a Koalicji Polskiej – 35 proc.

Na jakie rozwiązanie zdecyduje się wobec tego rząd Mateusza Morawieckiego? Jak mocno będzie forsował swoje stanowisko? Oficjalnie politycy rządowi podkreślają, że są otwarci na „konstruktywne rozwiązania". – Wszystkie opcje są cały czas na stole – dodaje nasz rozmówca z rządu.

Jak słyszymy, do końca roku może trwać przeciąganie liny w tej sprawie, a być może rozwiązanie nie zostanie przyjęte na grudniowym szczycie i będą potrzebne kolejne.

Co na to wszystko Solidarna Polska, koalicjant który ma radykalnie antyunijne stanowisko? Z naszych rozmów wynika, że partia Zbigniewa Ziobry oczekuje, że albo cały mechanizm w obecnym kształcie nie wejdzie w życie – czyli sprawa wróci do wyjściowej propozycji sprzed lipcowego szczytu, albo mechanizm ten zostanie tak zredukowany, że będzie dotyczył tylko spraw finansowych. I to bez deklaracji interpretacyjnych, tylko za pomocą twardej zmiany zapisów rozporządzenia – słyszymy z partii Ziobry.