Brat może przekazać bratu darowiznę bez żadnego podatku. Problem zaczyna się, gdy obdarowany pozostaje w związku małżeńskim, a darowizna trafi do majątku wspólnego małżonków.

– Tylko rodzeństwo jest wymienione w tzw. zerowej grupie podatkowej, która korzysta ze zwolnienia z podatku od spadków i darowizn. Nie ma w niej szwagierki ani szwagra. A to może oznaczać dla rodziny problem finansowy – mówi Grzegorz Grochowina, menedżer w KPMG w Polsce.

Skarbówka rozstrzyga takie przypadki na niekorzyść podatników, co potwierdza najnowsza interpretacja dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (nr 0111-KDIB4. 4015.7.2018.1.AD).

Z pytaniem zwróciła się kobieta, której mąż ma otrzymać darowiznę od brata. Chodzi o działkę z dwoma budynkami mieszkalnymi. Żona darczyńcy wyraża zgodę na przekazanie nieruchomości.

Darowiznę otrzyma mąż, ale małżonkowie mają wspólność majątkową. Darowizna zostanie przekazana w drodze umowy między braćmi. Zgodnie z wolą darczyńcy trafi do majątku wspólnego małżonków. Mąż wnioskodawczyni wystąpi w charakterze obdarowanego, a ona złoży oświadczenie, iż wyraża zgodę na przyjęcie darowizny.

Kobieta chciała potwierdzić, że nie zapłaci podatku, ponieważ to jej mąż, a nie ona sama, będzie stroną umowy. Skarbówka uznała jej stanowisko za nieprawidłowe.

Kiedy majątek odrębny

Dyrektor KIS przypomniał, że zgodnie z art. 33 pkt 2 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego przedmioty nabyte w darowiźnie należą do majątku osobistego każdego z małżonków, chyba że darczyńca postanowił inaczej. Istnienie wspólnoty majątkowej między małżonkami nie powoduje automatycznie nabycia przedmiotu darowizny przez oboje. Decydują tu postanowienia umowy darowizny, a dokładniej – wola darczyńcy.

Z kolei zgodnie z ustawą o podatku od spadków i darowizn daninę płaci nabywca. Szwagrowie i szwagierki (małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków) należą do II grupy podatkowej. W tej grupie kwota wolna wynosi 7276 zł, a daninę płaci się od nadwyżki.

Dyrektor KIS uznał na tej podstawie, że kobiecie nie przysługuje zwolnienie z podatku, ponieważ wraz z mężem nabędzie nieruchomość wchodzącą w skład ich majątku wspólnego.

– Choć darowizna zostanie dokonana do majątku wspólnego (bezudziałowego), to na gruncie ustawy o podatku od spadków i darowizn podstawę opodatkowania dla wnioskodawczyni będzie stanowić połowa wartości nabytej nieruchomości – uznał dyrektor KIS.

Decyduje darczyńca

– Interpretacja jest prawidłowa. W tym przypadku najważniejsza jest decyzja darczyńcy, który postanowił przekazać darowiznę do majątku wspólnego małżonków. Gdyby przekazał ją tylko bratu, do jego majątku osobistego, nie byłoby konieczności zapłaty podatku. Podobnie zwolniona z podatku byłaby późniejsza darowizna między małżonkami – mówi Stella Brzeszczyńska, doradca podatkowy prowadząca kancelarię w Warszawie.

Grzegorz Grochowina wylicza, że zgodnie ze stanowiskiem fiskusa podatniczka zapłaci daninę na zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do II grupy. W tej grupie od nadwyżki ponad 20,5 tys. zł płaci się stawkę 12 proc.

– W praktyce kwota podatku liczona od wartości nieruchomości może być dość wysoka – mówi.

Podobny problem często powstaje przy darowiznach od rodziców na rzecz własnego dziecka i jego małżonka.

– Co ciekawe, w przypadku otrzymania przez jedno z małżonków rzeczy ruchomych przeznaczonych do działalności gospodarczej, np. maszyny wykorzystywanej w firmie obdarowanego, nikomu nie przychodzi do głowy, żeby opodatkować taką darowiznę u drugiego z małżonków – mówi Stella Brzeszczyńska.

Fiskus zgadza się natomiast, że darowizny otrzymane od siostry lub brata pozostających w związku małżeńskim są w całości zwolnione z podatku, nawet jeśli darowane pieniądze lub nieruchomość są objęte wspólnością majątkową małżeńską. Potwierdza to m.in. interpretacja nr 2461-IBPB-2-1.4515. 237.2016.2.JWe.

Stronami umowy jest bowiem rodzeństwo.

Zasady rozliczenia

Co zrobić, by uniknąć zapłaty

Kwota podatku zależy od pokrewieństwa (grupy podatkowej):

- I grupa: małżonek, zstępni (dzieci, wnuki), wstępni (rodzice, dziadkowie), pasierb, zięć, synowa, rodzeństwo, ojczym, macocha i teściowie;

- bII grupa – zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków, małżonkowie innych zstępnych;

- III grupa – inni nabywcy.

Zwolnione z podatku jest nabycie darowizny przez osoby zaliczone do tzw. zerowej grupy: małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli zgłoszą nabycie w terminie sześciu miesięcy na druku SD-Z2.

Nie zgłasza się nabycia darowizny na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego.