Muzeum Narodowe Brazylii w Rio de Janeiro jest jednym z najstarszych i najważniejszych ośrodków badawczych na świecie. W zbiorach tego muzeum znajdowało się ponad 20 mln eksponatów, w tym prawdziwe klejnoty z dziedziny antropologii, etnografii, archeologii, zoologii i botaniki. W salach wystawowych i magazynach przechowywano unikalne zbiory sztuki staroegipskiej, greckiej i rzymskiej, a także jeden z największych zbiorów na świecie artefaktów kultur przedkolumbijskich obu kontynentów amerykańskich, zaginionych cywilizacji afrykańskich i ludów Oceanii i Polinezji. W sumie ponad 100 tys. artefaktów wyrabianych od początków epoki kamienia łupanego aż do XIX w.
Wśród 20 mln skatalogowanych i oczekujących na opisanie obiektów znajdowały się takie unikaty jak jedyne na świecie, odnalezione fragmenty tkanek miękkich i skóry dinozaura z gatunku Santanaraptor placidus, należącego do rodziny celurozaurów czy czaszka Luzii – kobiety, która zamieszkiwała tereny współczesnej Brazylii 11,5 tys. lat temu. W magazynach muzeum znajdowały się jeszcze nieprzebadane dotąd zbiory flory i fauny, w tym dawne kolekcje wymarłych gadów, płazów, ryb, pająków, owadów czy ssaków zbieranych od ponad 200 lat w Ameryce Południowej i na całym świecie.
Zniszczony pałac cesarski
Muzeum Narodowe Brazylii posiadało największe zbiory antropologiczne w obu Amerykach. Unikalna kolekcja była owocem setek ekspedycji badawczych i wykopalisk. Powstawała w wyniku przejęcia, darowizny lub wymiany eksponatów z kolekcjonerami i muzeami na całym świecie. Bezcenne brazylijskie zbiory były podzielone na siedem głównych obszarów: geologii, paleontologii, botaniki, zoologii, antropologii biologicznej, archeologii i etnologii. Przy muzeum prowadzono badania akademickie powiązane z badaniami brazylijskiego interioru, który nadal jest jednym z dziewiczych obszarów leśnych na naszej planecie. W muzeum znajdowała się także jedna z największych bibliotek naukowych w Brazylii i na świecie, posiadająca 470 000 woluminów i 2400 unikalnych prac naukowych.
Także sama siedziba Museu Nacional jest miejscem niezwykle ważnym dla historii Brazylii. To znajdujący się w pięknym parku Quinta da Boa Vista imperialny Pałac Świętego Krzysztofa (Paço de Sao Cristóvao), który w latach 1808–1821 należał do portugalskiej rodziny królewskiej, a od 1822 do 1889 r. służył jako rezydencja brazylijskiej rodziny cesarskiej. Po upadku monarchii, w latach 1889–1891 służył jako siedziba Zgromadzenia Republikańskiego. W 1938 r. został wpisany w rejestr najważniejszych zabytków dziedzictwa narodowego Brazylii.
Brazylijska tradycja muzealna
Należy podkreślić, że tradycje muzealne w Brazylii są starsze niż w niejednym kraju europejskim. Już w 1784 r. wicekról Brazylii i 4. hrabia Figueiró Luís de Vasconcelos e Sousa nakazał zbudować pierwsze muzeum historii naturalnej nazywane Casa dos Pássaros (Dom Ptaków). 6 czerwca 1818 r. portugalski król Jan VI założył muzeum królewskie z siedzibą w parku Campo de Santana. Powstała przy tej okazji fundacja muzealna miała za zadanie zająć się promocją rozwoju społeczno-gospodarczego kraju poprzez rozpowszechnianie edukacji, kultury i nauki. W 1946 r. Muzeum Narodowe zostało włączone do Federalnego Uniwersytetu w Rio de Janeiro. Od tego czasu jest jednym z najważniejszych celów odwiedzin zarówno turystów, jak i naukowców z całego świata.
Pożar, który wybuchł 2 września br., zniszczył dorobek ciężkiej pracy tysięcy ludzi należących do kilku pokoleń przyrodników, archeologów i odkrywców. Brazylia długo będzie odbudowywać swoje Muzeum Narodowe. Dlatego szczególnie ważny wydaje się apel wystosowany przez Grzegorza Hajdarowicza, konsula honorowego Federacyjnej Republiki Brazylii w Małopolsce i na Śląsku, i Andrzeja Bukowińskiego, konsula honorowego Rzeczypospolitej Polskiej w Sao Paulo, aby w geście międzynarodowej solidarności i z szacunku dla wielkiego wkładu, jaki wniosło brazylijskie muzeum do światowego dziedzictwa kulturowego i naukowego, wesprzeć Brazylię w odbudowie jej kolekcji narodowej.
Apel do świata
„Drodzy przyjaciele Brazylii! W nocy z niedzieli na poniedziałek Brazylię dotknęła niewyobrażalna klęska. Pożar pochłonął budynek i zbiory najważniejszego brazylijskiego muzeum, jakim było Muzeum Narodowe w Rio de Janeiro, które w czerwcu br. obchodziło 200-lecie" – napisali Grzegorz Hajdarowicz, konsul honorowy Federacyjnej Republiki Brazylii w Małopolsce i na Śląsku, oraz Andrzej Bukowiński, konsul honorowy Rzeczypospolitej Polskiej w Sao Paulo.
W swoim wezwaniu podkreślili, że sama rekonstrukcja budynku nie przywróci utraconych eksponatów. Dlatego należy Brazylijczykom w tym wielkim dziele pomóc. Hajdarowicz i Bukowiński apelują do wszystkich ludzi dobrej woli na całym świecie o szczególny wysiłek wsparcia brazylijskich muzealników w dziele rekonstrukcji zbiorów.