Światowe instytucje badające migracje ludności nie mają wątpliwości, że będzie postępował proces przenoszenia się ludzi do miast. Będą one organizmami coraz większymi i wymagającymi inteligentnych systemów monitoringu, zarządzania i reagowania w różnych dziedzinach.

Smart city po polsku

Te zmiany już następują. Cyfrowe technologie informacyjno-komunikacyjne (ang. information and communication technologies; ICT) wspomagają pracę ludzi w coraz to nowych obszarach. Przykłady ich zastosowań mamy choćby w usługach środowiskowych, energetyce, transporcie czy wreszcie są one fundamentem idei smart city – inteligentnego miasta.

– Energetyka jest w fazie dynamicznych zmian. Tauron stara się być w awangardzie transformacji, każdy więc obszar naszej działalności, od wydobycia, po dystrybucję i sprzedaż energii, posiłkuje się najnowszymi osiągnięciami nauki i technologii – mówi Filip Grzegorczyk, prezes Tauronu.

– Jednym z najważniejszych naszych projektów jest Smart City Wrocław. To pierwszy w Polsce projekt wykorzystujący internet rzeczy do rozwoju smart city w dużym mieście – podkreśla.

Pierwsze efekty widać zaledwie po kilku miesiącach od startu przedsięwzięcia. Zainstalowany i zweryfikowany pod kątem funkcjonalności został sprzęt odpowiedzialny za działanie „inteligentnych parkingów", przetestowana została już także aplikacja mobilna. Teraz Tauron pracuje nad jej udostępnieniem wrocławianom. Usługa będzie realizowana od początku lipca.

Wkrótce rozpocznie się też instalacja czujników w wybranych pojemnikach na śmieci typu FOKA. Montaż powinien zostać zakończony w lipcu. Po zainstalowaniu czujników zostanie uruchomiona platforma mobilna dla firmy opróżniającej kosze na śmieci.

Kolejnym elementem budowy Smart City Wrocław są urządzenia do monitoringu jakości powietrza. Zostały one zainstalowane w 15 parkach i trzech innych lokalizacjach wskazanych przez miasto. Stacje na bieżąco rejestrują i przesyłają dane pomiarowe.

Trwają pracę nad aplikacją mobilną dla mieszkańców. Efekty funkcjonowania systemu obserwować będzie można od początku września.

Warto też przypomnieć, że Tauron przetestował już i oferuje także produkt „Bezpieczna zebra". Rozwiązanie to skierowane jest do zarządców dróg. Technologia ma w nim chronić ludzi, gdy znajdują się tuż przy przejściu lub już na nim. Inteligentne kamery, które rozpoznają ruch, służą do sterowania światłami. Gdy zauważą pieszego, światła – łącznie z sześciu punktów – zaczynają ostrzegawczo świecić, informując kierowcę o konieczności zachowania szczególnej ostrożności.

Inteligentna sieć

W Warszawie po najnowsze rozwiązania technologiczne sięga Veolia. Zakończony w 2017 r. projekt „Inteligentna sieć ciepłownicza" (ISC) to kluczowa inwestycja firmy Veolia Energia Warszawa, dofinansowana przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, a jego celem było wsparcie i udoskonalenie procesu zarządzania siecią ciepłowniczą w stolicy.

W ramach projektu największa w Unii, licząca 1,8 tys. km, sieć ciepłownicza wyposażona została w nowoczesną infrastrukturę, pozwalającą na monitorowanie, zdalne sterowanie i zintegrowane zarządzanie poszczególnymi jej elementami. Technologie pozwalają zdalnie kontrolować pracę trzech przepompowni, 79 komór ciepłowniczych oraz 2,5 tys. węzłów cieplnych. Wcześniej każda zmiana ustawień odbywała się w miejscu ulokowania poszczególnych elementów.

W wyniku przebudowy całe zarządzanie odbywa się teraz z jednego centrum decyzyjnego. System zapewnia też dyspozytorom stały dostęp do niezbędnych danych, a także podpowiada optymalne rozwiązania w oparciu o matematyczną analizę danych – zarówno bieżących, jak i historycznych.

– Inwestycja usprawnia użytkowanie miejskiej sieci ciepłowniczej oraz zapewnia stabilność dostaw ciepła. Przynosi korzyści dla mieszkańców i środowiska. Odbiorcom zapewnia podniesienie jakości dostaw ciepła poprzez elastyczne reagowanie na bieżące zapotrzebowania na ciepło oraz skrócenie czasu reakcji w sytuacjach awaryjnych – mówi Paweł Balas, zastępca dyrektora inżynierii, Veolia Energia Warszawa. – Odpowiedni dobór parametrów pracy systemu ciepłowniczego zapewnia redukcję strat ciepła przez przenikanie na przesyle oraz ogranicza zużycie prądu przez przepompownie. Umożliwia też optymalizację zakupu energii cieplnej w źródłach.

ISC pozwala zredukować emisję dwutlenku węgla o co najmniej 14,5 tys. ton w skali roku, co umożliwia ogrzanie 5 tys. dodatkowych mieszkań o powierzchni 65 mkw.

Ekipa z big data

Technologie wspierają też na co dzień spółkę PKP Energetyka, odpowiedzialną za utrzymanie sieci trakcyjnej w kraju. Dziś spółka jest w pełni w erze cyfrowej: zdigitalizowanych jest 100 proc. procesów biznesowych. Co więcej, już 15 proc. wszystkich procesów back office w spółce wykorzystuje roboty software (robot process automation). Stan sieci trakcyjnej i dystrybucyjnej jest na bieżąco diagnozowany z wykorzystaniem oblotów dronami i helikopterami z kamerami termowizyjnymi.

Już dziś każdy z pracowników terenowych wyposażony jest w panel mobilny, w którym na bieżąco otrzymuje indywidualnie zadania dobrane na podstawie analizy big data. Z drugiej strony – dyspozytorzy mogą na bieżąco śledzić postępy prac i zarządzać rozmieszczeniem ekip i pociągów sieciowych, co jest szczególnie istotne w przypadku nagłej awarii. Wszystkie pojazdy szynowe są nadzorowane cyfrowo online. Podobnie online dostępne są wszystkie informacje o zasobach ludzkich i sprzętowych w Zintegrowanym Systemie Zarządzania Sprawnością Sieci Trakcyjnej.

– Dzięki digitalizacji naszej sieci dystrybucyjnej mamy możliwość zdalnego odczytu wszystkich parametrów i kontroli napięcia w czasie rzeczywistym. Pozwala to na bieżące otrzymywanie informacji o wszystkich usterkach i szybkie ich usuwanie – mówi Marek Kleszczewski, dyrektor Oddziału Usługi PKP Energetyka. – Chcemy jednak iść dalej: zapobiegać usterkom, jeszcze zanim nastąpią, czyli działać zgodnie z podejściem predictive maintenance – podkreśla.

Opinia: Ekologia ważnym elementem miast przyszłości

Regularny wzrost liczby ludzi żyjących w miastach na całym świecie niesie ze sobą wiele nowych wyzwań dla administracji i infrastruktury niezbędnej do obsługi rozwijających się ośrodków. Z tego względu miasta coraz częściej poszukują rozwiązań pozwalających na obniżanie kosztów utrzymania oraz na koordynację coraz większej ilości mediów, usług i systemów. Od takich narzędzi oczekuje się nie tylko tego, aby dostarczały użytecznych informacji mieszkańcom i zarządzającym, ale także tego, aby były ekologiczne. Ważne jest także to, jak miasto kształtuje otaczające je środowisko naturalne i czy umiejętnie wykorzystuje jego zasoby. W ocenie ekologicznego zaawansowania miasta liczą się też czynniki takie jak zarządzanie odpadami czy redukcja zanieczyszczeń, które w znacznej części generowane są w procesie szeroko rozumianej konsumpcji. Zatem zachowania mieszkańców są równie ważne i warto zachęcać ich do bardziej proekologicznej postawy.

W Mastercard chętnie pomagamy odpowiadać na te rosnące wyzwania. Współpracujemy z wieloma miastami zarówno w Polsce, jak i na świecie, m.in. nad usprawnieniem systemu zarządzania ruchem, alternatywnymi środkami transportu czy zarządzania odpadami. Uważamy też, że niezbędnym elementem dalszego rozwoju inteligentnych miast są płatności bezgotówkowe, które nie tylko są wygodniejsze i bezpieczniejsze dla konsumentów, ale są też rozwiązaniem bardziej ekologicznym niż gotówka.

Świetnym przykładem przyjaznego dla środowiska miejsca, które może być inspiracją dla innych, jest osiedle Eva-Lanxmeer w Culemborg, w Holandii, integrujące różne aspekty ekologii miejskiej. Obejmuje ono 320 budynków mieszkalnych, 40 tys. metrów kwadratowych powierzchni biurowej, szkoły, 2,5 ha miejskich gospodarstw rolnych i innych obiektów. W ramach tego obszaru w możliwie najwyższym stopniu wykorzystuje się zasoby wodne, w tym opady deszczu i oczyszczone ścieki. Zadbano także o ekologiczną gospodarkę energetyczną, zakładając stację biogazu. Osiedle jest też samowystarczalne żywieniowo, dzięki ekologicznym uprawom w sąsiedztwie. Mieszkańcy starają się też zredukować produkcję spalin poprzez ograniczenie wjazdu samochodom osobowym na osiedle, a w zamian za to korzystając z szeroko rozbudowanych tras rowerowych. Przestrzeń społeczna jest tam bezpieczna, estetyczna i bardziej zielona. Taki obrazek może wydawać się idylliczny i mało realny, ale takie przykłady pokazują, że życie w zgodzie z naturą jest jak najbardziej możliwe i miasta powinny dążyć w tym kierunku.

W większych miastach też można stosować nowoczesne rozwiązania w imię ekologii. W Pradze zainstalowano tzw. inteligentne kosze na śmieci do recyklingu. Są one podłączone do internetu, a dzięki wbudowanym czujnikom zapełnienia informują o konieczności ich opróżnienia. Dzięki temu można optymalnie rozplanować trasę pojazdów komunalnych, tak by zmniejszyć odległość podróży i zredukować tym samym emisję dwutlenku węgla. Co więcej, kontenery na odpady są zasilane bateriami, które są ładowane przez ogniwa fotowoltaiczne, wykorzystujące energię słoneczną. Tego typu rozwiązania, oparte na big data, mogą znacznie pomóc miastom w zarządzaniu poszczególnymi obszarami. Mastercard wspiera miejskie władze w lepszym korzystaniu z tych danych, które posiadają, m.in. poprzez platformę City Possible, mającą ułatwić wdrażanie innowacyjnych rozwiązań. To nowy model partnerstw publiczno-prywatnych na rzecz urbanizacji. Budujemy globalną sieć miast, pomagamy zorganizować transfer wiedzy między nimi i stworzyć platformę do skalowania rozwiązań sprawdzonych już w innych aglomeracjach.

Ekologicznym rozwiązaniem, pomagającym zredukować liczbę wycinanych drzew, jest także bilet komunikacji miejskiej na karcie płatniczej. Takie rozwiązanie pozwala zastąpić tradycyjne kartoniki zwykłą kartą płatniczą, którą i tak najczęściej mamy przy sobie. Już kilka miast w Polsce umożliwia pasażerom komunikacji korzystanie z tej opcji dzięki systemowi „Open Payment".

W taki sposób Mastercard zachęca do korzystania z transportu publicznego, czyniąc go prostszym w użyciu, co z kolei przekłada się na redukcję spalin i smogu. Podobne korzyści przynosi jazda alternatywnymi środkami transportu – rowerami czy hulajnogami – za które też można wygodnie płacić bezgotówkowo.

Dynamiczny rozwój technologii jest naszym sprzymierzeńcem w walce o bardziej ekologiczne miasta. Możliwości są ogromne, dlatego razem z partnerami na całym świecie współpracujemy nad rozwiązaniami, które pomogą miastom sprostać wyzwaniu, jakim jest ochrona środowiska, jednocześnie zapewniając mieszkańcom bardziej przyjazne miejsca do życia.

- Kamila Kaliszyk, dyrektor ds. rozwoju rynku w polskim oddziale Mastercard Europe.