Większość pacjentów wraca do pełni zdrowia w ciągu kilku tygodni, jednak są osoby, które, choć pokonały Covid-19, nadal odczuwają dolegliwości, a powikłania, które się pojawiły, mogą trwać nawet miesiącami.
Już w ubiegłym roku dr Anthony Fauci, główny ekspert w dziedzinie chorób zakaźnych w USA, szacował, że problem może dotyczyć od 10 do 30 proc. osób zarażonych koronawirusem. Często są to ludzie młodzi, którzy wcześniej nie mieli kłopotów ze zdrowiem.
Utrzymujące się powikłania po COVID-19 potocznie określono jako "długi COVID" czy "długi ogon COVID". Naukowcy opisują pojawiające się postaci COVID-19, wyszczególniając przedłużający się COVID-19, przewlekły COVID-19, ostry COVID-19, zespół post-COVID-19.
Badania poświęcone tej kwestii wskazują, że około 10–20 proc. pacjentów po COVID-19, zgłasza utrzymujące się dłużej niż trzy tygodnie od zachorowania złe samopoczucie i brak powrotu do pełnego zdrowia. Osób, które zmagają się z tym dłużej niż 12 tygodni jest 1–3 proc., choć odsetek ten jest prawdopodobnie wyższy.
Wśród przedłużających się powyżej trzech tygodni objawów Covid-19 pacjenci zgłaszali duszności, kaszel, zmęczenie, niektórzy mieli depresję. Zdrowotne komplikacje po przebyciu zakażenia koronawirusem zgłaszali też pacjenci, którzy łagodnie przeszli chorobę i nie mieli dodatkowych obciążeń chorobowych.
W ankiecie przeprowadzonej wśród leczonych ambulatoryjnie dorosłych Amerykanów z potwierdzonym laboratoryjnie zakażeniem SARS-CoV-2, ok. 35 proc. osób zgłosiło, że w ciągu 2–3 tygodni od wykonania badania w kierunku COVID-19 nie powróciło do stanu sprzed choroby. Wśród zdrowych dotąd dorosłych do 34. roku życia, dotyczyło to co piątej osoby.
Objawy, które zgłaszali pacjenci po przebyciu ostrego zakażenia COVID-19 były różnorodne. Skarżyli się oni m.in na problemy:
- ogólne (gorączka, ból, zmęczenie)
- ze strony układu oddechowego (kaszel, uczucie duszności)
- ze strony układu sercowo-naczyniowego (ucisk i ból w klatce piersiowej, kołatania serca), neurologiczno-psychiatryczne (zaburzenie koncentracji i pamięci, bóle głowy, zaburzenia snu, zawroty głowy, u starszych osób nawet delirium
- ze strony przewodu pokarmowego (bóle brzucha, nudności, biegunka, zaburzenia apetytu), ze strony narządu ruchu (bóle mięśni, bóle stawów)
- ze strony narządów zmysłów i gardła (bóle uszu, szumy uszne, zaburzenia węchu i smaku, ból gardła)
Ze względu na to, że wymienione wyżej symptomy dotyczą wielu narządów i obszarów organizmu, naukowcy badający kwestie przedłużającego się COVID-19 podkreślają, że wymagają one wszechstronnego podejścia do chorego. Powinien on uwzględnić nie tylko jego stan fizyczny, ale również np. kwestie psychologiczne.
Oto badania, które warto uwzględnić po przebyciu Covid-19:
- Wywiad chorobowy: ustalenie, kiedy objawy się pojawiły i w jakiej kolejności, czy w przebiegu infekcji wystąpiły powikłania (np. niewydolność nerek), jakie obecnie dolegliwości występują i w jakim nasileniu, czy występują choroby współistniejące, jakie i czy COVID-19 wpłynął na ich przebieg oraz leczenie.
- Podczas wizyty pacjentowi powinien mieć zmierzoną temperaturę, ciśnienie, tętno, wysycenie tlenem krwi.
- W zależności od stwierdzonych nieprawidłowości lekarz może zlecić m.in.: morfologię z oceną odsetka białych krwinek, poziom elektrolitów, troponinę, białko CRP, enzymy wątrobowe i parametry funkcji nerek, kinazę kreatynową, ferrytynę, TSH i hormony tarczycy, badanie ogólne moczu.
- Wśród badań dodatkowych wymienia się: RTG klatki piersiowej i EKG. British Thoracic Society zaleca, aby pacjenci, którzy byli hospitalizowani i wymagali tlenoterapii, byli skontrolowani przez lekarza miesiąc, półtorej po wypisie ze szpitala. Po 12 tygodniach powinni mieć wykonane RTG klatki piersiowej, zleca się też zbadanie pod kątem zakrzepicy.
