Późna dorosłość to okres życia ludzkiego przeżywany w wieloraki sposób. Pomyślne czy optymalne starzenie się obejmuje wiele aspektów, takich jak długie życie, zdrowie fizyczne i psychiczne, wysoki poziom funkcjonowania poznawczego, kompetencje społeczne, produktywność, osobistą kontrolę własnego życia oraz ogólną satysfakcję.
Wraz z wiekiem nasze ciała i umysły powoli zaczynają tracić jędrność. Jest to normalny efekt starzenia, chociaż czasami spadek wydajności centralnego układu nerwowego może być szybszy z powodu chorób neurodegeneracyjnych. Panuje przekonanie, że im częściej używamy naszych mózgów, tym mniej prawdopodobne jest, że będziemy doświadczać obniżenia funkcji umysłowych. Wiele badań naukowych sugeruje, że ludzie mogą zapobiegać spadkowi poznawczemu związanemu z wiekiem, jeśli podejmują określone działania. Jednym z najważniejszych jest szkolenie mózgu poprzez stawianie mu wyzwań za pomocą zagadek i rozwiązywania problemów
Starzenie mózgu: co je powstrzyma?
Czy rzeczywiście rozrywki, takie jak rozwiązywanie krzyżówek lub sudoku powstrzymują proces starzenia się mózgu? Na to pytanie spróbowała odpowiedzieć grupa brytyjskich i irlandzkich badaczy z Uniwersytetu w Aberdeen, National Health Service (NHS) Grampian oraz National University of Ireland w Galway. Zespół kierowany przez prof. Rogera Staffa, przeprowadził podłużne badanie na 498 osobach z rocznika 1936., którzy w wieku 11 lat przeszli test inteligencji (The Moray House Test).
Obserwacje rozpoczęły się, gdy respondenci mieli 64 lata. Zostały wówczas zbadane ich zdolności intelektualne i opisana historia edukacji. Wszyscy zgodzili się na dodatkowe testy, oceniające sprawność pamięci, przetwarzania mentalnego, a także inne pomiary funkcji poznawczych - pięciokrotnie w ciągu następnych 15 lat.
Zadania obejmowały operowanie symbolami cyfrowymi, testy uczenia się werbalnego i oceny mierzące zainteresowanie uczestników czytaniem i rozwiązywaniem problemów, krytyczne myślenie i ciekawość intelektualną.
Starzenie mózgu a kapitał intelektualny
Wyniki okazały się dość zaskakujące. Po uwzględnieniu potencjalnych czynników modyfikujących, badacze stwierdzili, że działania mające na celu rozwiązywanie problemów nie miały wpływu na wskaźnik spadku umysłowego związanego z wiekiem. Co zatem odpowiadało za utrzymanie zdolności poznawczych? Prawdopodobnie odpowiedź tkwiła w życiorysach badanych. Regularna aktywność umysłowa przez wiele lat, życie bogate w intelektualne wyzwania sprawiło, że zdolności poznawcze stały się pewnego rodzaju kapitałem, z którego człowiek może czerpać, gdy wchodzi w późny wiek dojrzały.
- Wyniki naszych badań sugerują, że zaangażowanie w rozwiązywanie problemów nie chroni jednostki przed spadkiem umysłowym w późnym wieku, ale daje wyższy punkt wyjścia, z którego obserwuje się ten spadek i przesuwa w czasie moment, kiedy upośledzenie staje się znaczące - komentuje prof. Roger Staff.
Według niego, wyniki badań dowodzą, że chociaż nie można powstrzymać całkowitego osłabienia funkcji poznawczych związanych z wiekiem, częste rozwiązywanie problemów na wcześniejszym etapie życia utrzymuje mózg w lepszej kondycji, więc późniejszy spadek nie jest tak szybko i dotkliwie odczuwany.
Jednocześnie naukowcy zauważają, że było to badanie obserwacyjne, więc należy zachować ostrożność, jeśli chodzi o ustalenie związku przyczynowo-skutkowego. Czynniki inne niż regularne rozwiązywanie problemów, takie jak na przykład osobowość jednostki, mogą przyczyniać się do poprawy zdolności poznawczych w trakcie całego życia. A ten związek nie został jeszcze dobrze zbadany.
- Kapitał intelektualny, gromadzony przez całe życie może zapewnić lepszy początek schyłku życia - podsumowuje prof. Staff
