Alkohol. Dlaczego kobiety upijają się szybciej niż mężczyźni

Już francuska filozofka i ikona feminizmu Simone de Beauvoir zauważała, że kieliszek wina działa na nią silniej, niż się spodziewała. Żartowała, że już po dwóch kieliszkach kręciło jej się w głowie.

To, co kiedyś było tylko obserwacją, dziś można wyjaśnić naukowo: to biologia kobiet sprawia, że kobiece ciało przetwarza alkohol inaczej niż męskie – często szybciej i intensywniej. Mózg kobiet reaguje również silniej na satysfakcjonujące działanie alkoholu niż mózg mężczyzn.

Jak działa alkohol na organizm człowieka

Alkohol działa niemal natychmiast. Jeszcze zanim pierwszy łyk dotrze do żołądka, kubki smakowe wysyłają sygnały do mózgu, powodując zmiany w częstości akcji serca, krążeniu krwi i chemii mózgu. Następnie niewielka część alkoholu jest wchłaniana w żołądku, ale większość trafia do jelita cienkiego, gdzie szybko przechodzi do krwiobiegu. Część alkoholu jest również rozkładana przez enzym alkoholdehydrogenazę (ADH) – głównie w żołądku i wątrobie.

Czytaj więcej

Zdrowie

Paradoks świąt Bożego Narodzenia. Dlaczego to wtedy dochodzi do największej liczby zawałów?

Boże Narodzenie kojarzy się z ciepłem, rodziną i spokojem. Tymczasem statystyki medyczne pokazują...

Jednak badania pokazują, że kobiety rozkładają mniej alkoholu w tych pierwszych procesach metabolicznych. Oznacza to, że gdy mężczyźni i kobiety wypijają taką samą ilość alkoholu, stężenie alkoholu we krwi kobiet wzrasta bardziej. Nie chodzi jednak tylko o to, jak szybko alkohol dostaje się do krwi. To, co dzieje się dalej – w mózgu – również różni się w zależności od płci biologicznej.

Prawdziwe przyczyny mocnego działania alkoholu u kobiet

Wielu naukowców zgadza się, że kobiety szybciej odczuwają działanie alkoholu. Nie są jednak zgodni co do przyczyny tego zjawiska.

Rainer Spanagel, niemiecki neurofarmakolog i badacz uzależnień, jako decydujący czynnik podaje masę ciała. Nie chodzi o enzym, mówi, ale o masę ciała. Spanagel wyjaśnia, że etanol rozkłada się równomiernie w organizmie – również w mózgu i narządach. Mniejsze ciała oznaczają wyższe stężenia. – Kiedy mężczyzna wypije pół butelki wina, a kobieta tę samą ilość, w mniejszym ciele gromadzi się taka sama ilość etanolu – tłumaczy.

Foto: Paweł Krupecki

Inni badacze twierdzą jednak, że waga nie może być jedynym wyjaśnieniem. – Bardziej niż waga ciała lub wzrost, wyraźniejsze różnice między płciami widać w budowie ciała – mówi Edward Scotts z Louisiana State University, który zajmuje się neurobiologicznymi mechanizmami nadużywania alkoholu.

Kobiety mają zazwyczaj więcej tkanki tłuszczowej i mniej wody niż mężczyźni, co powoduje większe stężenie alkoholu we krwi. – To dodatkowy czynnik oprócz różnicy w poziomie ADH – mówi Scotts. Enzym ADH jest kluczowym filtrem we wczesnej fazie. – Kiedy pijemy alkohol, najpierw trafia on do żołądka, a w żołądku znajduje się pewna ilość ADH – ale mężczyźni mają go więcej niż kobiety – wyjaśnia. – Dlatego mężczyźni mogą znacznie szybciej metabolizować alkohol w początkowej fazie.

Ta podstawowa różnica wyjaśnia, dlaczego wytyczne zdrowotne różnie definiują nadmierne lub ryzykowne picie alkoholu dla mężczyzn i kobiet.

Jill Becker, badaczka z Uniwersytetu Michigan, specjalizująca się w różnicach płciowych w mózgu i zachowaniu, twierdzi, że metabolizm i wchłanianie mają wpływ na intoksykację. Jednak w codziennym życiu ta biologiczna różnica nie jest brana pod uwagę podczas picia. – Kieliszek wina ma zawsze tę samą wielkość, niezależnie od tego, czy pije go mężczyzna, czy kobieta – mówi Becker. – Nie pytam jej, ile waży i nie podaję jej mniej – zauważa. W rezultacie kobiety często otrzymują dawkę wyższą w stosunku do swojej masy ciała.

Jak alkohol wpływa na system nagrody

Kiedy alkohol dociera do mózgu, u kobiet występuje zjawisko zwane „teleskopowaniem”: – Szybciej uzależniają się i piją większe ilości w krótszym czasie – twierdzi Becker. Jej obserwacje potwierdzają wyniki badań, które pokazują, że kobiety szybciej przechodzą od pierwszych prób picia do poważnych problemów – często pomimo późniejszego rozpoczęcia picia i ogólnie mniejszego spożycia.

Czytaj więcej

Psychologia

Co najlepiej zrobić, gdy nie możesz zasnąć? Oto co ustalili naukowcy

Trudności z zasypianiem to problem powszechny, ale jednocześnie jeden z najlepiej zbadanych w med...

Hormony wzmacniają ten efekt. Estradiol, najważniejszy hormon wytwarzany przez jajniki, zwiększa działanie dopaminy w mózgu. Alkohol pośrednio podnosi poziom dopaminy, a estradiol wzmacnia ten efekt. – W czasie owulacji kobiety mają większą skłonność do spożywania substancji psychoaktywnych – wyjaśnia Becker, co zwiększa prawdopodobieństwo, że będą piły więcej alkoholu.

Ponadto kobiety częściej sięgają po alkohol, aby złagodzić stres, lęk lub depresję. – Oczywiście są też mężczyźni, którzy to robią – mówi Becker – ale większy odsetek kobiet spożywa alkohol i zażywa narkotyki w celu samoleczenia – dodaje.

Czytaj więcej

Leki i terapie

Co naprawdę działa w ADHD? Największy dotąd przegląd terapii daje jasny obraz

Badania nad leczeniem ADHD od lat przynoszą sprzeczne wnioski. Jedne metaanalizy chwalą neurofeed...