Gdzie podatnik powinien rozliczyć zagraniczne dochody

Wyjaśnienie pojęć „rezydent" i „nierezydent" znajduje się w ustawie z 27 lipca 2002 r. – Prawo dewizowe (tekst jedn. DzU z 2012 r., poz. 826 ze zm.). Rezydentami są m.in. osoby fizyczne mające miejsce zamieszkania w Polsce, natomiast nierezydentami są osoby fizyczne mające miejsce zamieszkania za granicą. Dla określenia miejsca zamieszkania można posiłkować się art. 25 kodeksu cywilnego, zgodnie z którym miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu.

Centrum interesów życiowych...

Według art. 3 ust. 1a ustawy o PIT za osobę mającą miejsce zamieszkania w Polsce uważa się osobę fizyczną, która ma w Polsce tzw. centrum interesów życiowych lub przebywa w Polsce dłużej niż sześć miesięcy w roku podatkowym (183 dni).

Te dwa warunki nie muszą zostać spełnione łącznie. Aby uznać, że polski obywatel nie mieszka w Polsce, wystarczy, że jego pobyt za granicą jest dłuższy niż 183 dni w roku podatkowym lub że posiada on ośrodek interesów życiowych za granicą. Warto dodać, że okres 183 dni pobytu liczy się tylko w jednym roku kalendarzowym. Przerwa w pobycie za granicą i powrót do kraju w tym samym roku kalendarzowym nie wpływają na obliczanie długości pobytu podatnika za granicą. Do dni pobytu wlicza się każdy dzień fizycznej obecności podatnika za granicą i każdą część dnia spędzoną w danym państwie.

Jeżeli okaże się, że osoba nie mieszka w Polsce, to płaci podatek wyłącznie od dochodów osiągniętych w Polsce. A więc Polak, który wyprowadził się do innego kraju i tam uzyskuje dochody, rozlicza się z nich w tym kraju.

... wyznacza kilka czynników

Określając ośrodek interesów życiowych osoby fizycznej dla celów ustalenia jej miejsca zamieszkania, organy podatkowe weryfikują, gdzie osoba ta posiada m.in. nieruchomości, dom, gdzie zamieszkuje jej rodzina, w którym kraju ma do ciągłej dyspozycji rachunek bankowy. Decydujące może być także miejsce pracy, które jest głównym źródłem utrzymania, a także kilkakrotne przedłużanie pobytu za granicą.

Niekiedy osoba fizyczna może mieć miejsce zamieszkania w dwóch państwach. W takim przypadku do ustalenia miejsca zamieszkania należy stosować reguły kolizyjne. Konwencja modelowa OECD stanowi, że miejsce zamieszkania osoby fizycznej znajduje się tam, gdzie osoba ta posiada stałe ognisko domowe, które urządziła i zastrzegła do swojego trwałego użytkowania, w przeciwieństwie do przebywania w konkretnym miejscu. Jeśli osoba posiada ognisko domowe w obu umawiających się państwach, to pierwszeństwo ma państwo, z którym osoba ma ściślejsze powiązania osobiste i ekonomiczne, co oznacza powiązania rodzinne lub posiadanie majątku.

Najpewniej potwierdzić certyfikatem

Według art. 5a pkt 21 ustawy o PIT certyfikat rezydencji oznacza zaświadczenie o miejscu zamieszkania podatnika dla celów podatku dochodowego wydane przez właściwy organ administracji podatkowej państwa miejsca zamieszkania podatnika. Korzyści posiadania certyfikatu rezydencji podatkowej oznaczają, że podatnik może zastosować obniżoną stawkę PIT albo zwolnienie z podatku wynikające z właściwej umowy międzynarodowej. Certyfikat potwierdza także, w którym państwie podatnik ma miejsce zamieszkania. Jest wydawany przez administrację podatkową danego państwa. Oświadczenie podatnika o miejscu zamieszkania może okazać się niewystarczające dla organów skarbowych, gdyż prawdziwość tych danych może potwierdzić tylko organ skarbowy tego państwa, w którym podatnik mieszka.

Ważność zaświadczenia

Od roku obowiązują zmienione przepisy dotyczące okresu ważności certyfikatu rezydencji podatkowej. Przyjmuje się, że certyfikat jest ważny przez 12 miesięcy od dnia jego wydania. Jeżeli w okresie 12 miesięcy od dnia wydania certyfikatu miejsce zamieszkania podatnika dla celów podatkowych uległo zmianie, to podatnik jest obowiązany do niezwłocznego udokumentowania miejsca zamieszkania dla celów podatkowych nowym certyfikatem rezydencji (art. 41 ust. 9b ustawy o PIT). Dotychczas obowiązywała zasada, że certyfikat jest ważny, dopóki nie zmienił się poświadczony w nim stan faktyczny.

Przykład

Od 1 marca do 31 grudnia 2015 roku pan Marcin przebywał w Szwecji i pracował tam na budowie. W Polsce ma cały czas mieszkanie. Szwedzki pracodawca przelewa mu pieniądze na konto w szwedzkim banku. Z dochodów osiągniętych z pracy w Szwecji pan Marcin rozliczył się za 2015 rok zeznaniem PIT-36 w polskim urzędzie skarbowym, właściwym według swojego miejsca zameldowania w Polsce. Czy pan Marcin rozliczył się prawidłowo? Czy powinien posiadać certyfikat rezydencji?

Dla określenia kraju opodatkowania trzeba najpierw ustalić gdzie podatnik faktycznie mieszka – w Polsce czy w Szwecji. Okolicznością wskazującą na miejsce zamieszkania w Szwecji jest pobyt w tym kraju, który trwał dłużej niż 183 dni. Meldunek nie jest ostatecznym elementem decydującym o miejscu zamieszkania. Pan Marcin ma stałe źródło dochodów z pracy w Szwecji i jego wynagrodzenie jest wypłacane w Szwecji. Wobec tego należy przyjąć, że polski obywatel mieszka w Szwecji i tam powinien się rozliczyć z dochodów z pracy osiąganych w Szwecji.

Jak naprawić błąd

Jeżeli dochody podatnika nie podlegają opodatkowaniu w Polsce (bo podatnik tu nie mieszka), to urząd skarbowy w Polsce nie jest właściwy dla rozliczenia się tej osoby z podatku dochodowego. Podatnik ten nie ma obowiązku rozliczania w Polsce dochodów uzyskanych za granicą. Jeżeli podatnik złożył już zeznanie podatkowe w urzędzie skarbowym w Polsce, to powinien złożyć jego korektę na podstawie art. 81 § 2 ordynacji podatkowej. Przychody, dochody i podatek zapłacony za granicą powinien wykazać w korekcie w kwocie zero zł.