W referendum powinny znaleźć się dodatkowe pytania?

Janusz Jankowiak, główny ekonomista Polskiej Rady Biznesu: Uważam, że to referendum jest w ogóle niepotrzebne, a już dopisywanie do niego kolejnych pytań jest absurdalne. Coś niedobrego dzieje się z polską demokracją przedstawicielską. Ale uleczanie jej poprzez pytanie Polaków, czy i kiedy dzieci powinny zacząć chodzić do szkoły, to prawie grecki referendalny surrealizm.

Beata Szydło chce referendum w sprawie obniżenia wieku emerytalnego. Jakie są koszty przywrócenia poprzednich rozwiązań?

Kalkulacja kosztów zależy od przyjętego wariantu. Nasz wariant wydłużenia wieku emerytalnego jest dość łagodny. W tym roku bilans FUS ma się zamknąć deficytem rzędu 61,6-75,0 mld złotych. W 2020 deficyt powinien spaść do 50,5 mld. W 2016 będzie to jeszcze 2,88 proc PKB; w 2020 „już tylko” 2,57 proc. PKB. Pomimo wydłużenia wieku emerytalnego i para-likwidacji OFE spadek deficytu w okresie 4 lat to jedynie ok. 5 mld PLN. Procent wydatków FUS pokrywanych ze składek ma wzrosnąć w tym czasie z 74 proc. do 76 proc. W miarę wydłużania horyzontu czasowego poprawa bilansu FUS jest szybsza. Ale demografii nie oszukamy. Odwrócenie reformy, to finansowanie w 2020 roku dla 1 mln emerytów więcej. Po wydłużeniu wieku emerytalnego w 2020 ubywa w Polsce 650 tys. osób w wieku produkcyjnym. Jak to cofną, to ubytek finansujących bieżące wydatki emerytalne sięgnie 1,4 mln osób. Obietnice skracania wieku emerytalnego czytać należy tak: wyższy dług, wyższe deficyty, niższe emerytury, wyższe składki dla pracujących.

Czy to się w coś składa?

Tak. W katastrofę.   

A jak Pan ocenia projekt Bronisława Komorowskiego, a teraz PSL, umożliwiający przejście na emeryturę po 40 latach pracy?

Każda taka propozycja to kolejny wyłom w systemie emerytalnym i tak wyszczerbionym przez likwidację OFE. Ostrzegałem i zrobię to raz jeszcze: skończy się prędzej czy później uchwaleniem przez kolejny zaciąg polityków powrotu do systemu zdefiniowanego świadczenia. Na tym polegają w polskim wydaniu reformy systemowe, których owoce przychodzą dopiero po wielu kadencjach parlamentarzystów. Na tym polega rozumienie odpowiedzialności za państwo i ciągłość instytucjonalną.

PiS chce żeby osoby, których roczny dochód przekracza 300 tys. zł oddawali państwu 39 proc. podatku.

PiS szczyciło się jeszcze do niedawna obniżką podatków osobistych. Dobrze by było mieć kiedyś do czynienia z partią, która przynajmniej w kwestii podatków nie zmienia zdania co kadencję, prawda? Ilu jest takich zidentyfikowanych podatników w Polsce? 0,2 proc, czyli ok. 16 tys. osób. Dodatkowe podatki przez nich zapłacone, w zależności od wysokości progu, oraz przy założeniu, że oni nie znikną, dałyby rocznie 0,5-0,8 mld. W skali dochodów podatkowych państwa to tyle, co nic. Ale zrobić to łatwo. Trzeba tylko zmienić zdanie, albo powiedzieć, że warunki się zmieniły. To łatwizna. Dlatego to zrobią.

A pomysł PiS podwyższenia kwoty wolnej od podatku?

Rzecz jest do dyskusji. Jak wszystkie progi związane z opodatkowanym dochodem nie podlegające od lat waloryzacji. A jest tego sporo. Tyle, że na kwestię efektywnej stawki opodatkowania trzeba patrzeć przez pryzmat już istniejących ulg, zwolnień i włączeń. Jest to więc kwestia wyboru spójnego modelu opodatkowania. Na przykład: lepsza jest kwota wolna, czy koszty uzyskania przychodów?

Jakie są szanse na spełnienie jesienią obietnicy złożonej przez Andrzeja Dudę i Beatę Szydło o uruchomieniu programu wsparcia finansowego dla rodzin - 500 zł na każde dziecko?

Proszę pana, bądźmy poważni: czy ci politycy słyszeli może o stabilizującej regule wydatkowej, limitującej maksymalny możliwy wzrostu wydatków w sektorze publicznym? Jak zamierzają sfinansować dodatkowe wydatki rzędu kilkunastu mld złotych (w łagodnym wariancie) dla 7 mld dzieci w Polsce? Obalając regułę, na której zasadza się dziś wiarygodność fiskalna Polski w oczach inwestorów z rynku finansowego i urzędników w Komisji Europejskiej, rekomendujących Radzie Europejskiej nałożenie lub zdjęcie z kraju procedury nadmiernego deficytu? Chcemy w Polsce greckiej choroby?

Premier Ewa Kopacz po zdjęciu procedury nadmiernego deficytu zamierza obniżyć podatki, szczególnie te osobiste.

Pierwsze słyszę. Ale generalnie bardzo mnie martwi skłonność polityków do wydawania pieniędzy, których nie ma. Nie ma ich, bo Polska pomimo blisko 4 proc. wzrostu gospodarczego ma wciąż blisko 3 proc deficytu sektora finansów publicznych. Nie bez powodu rząd obiecuje zaledwie 0,2 proc. PKB zacieśnienia fiskalnego między rokiem 2015 a 2016. Żadna opcja polityczna nie jest uodporniona na wirusa rozdawnictwa w roku wyborczym. Ale jedni popadają przy tym w malignę, a inni pogrążają się w amoku.