Andrzej Talaga: Trzeba przekonać Donalda Trumpa, że Polska nie jest kotletem

Największym wyzwaniem geopolitycznym dla Polski w 2017 r. będzie przekonanie nowej administracji USA, że jesteśmy trwałą częścią amerykańskiego systemu bezpieczeństwa, a nie strefą zgniotu, która może być przedmiotem targu z Rosją. Od tego, czy się to uda, będzie zależeć nasze bezpieczeństwo.

Wygląda na to, że nowy prezydent USA zacznie swoje rządy od przeglądu amerykańskiej strategii, który wykaże, czy Waszyngton należycie wykorzystuje zasoby i nie traci geopolitycznej energii tam, gdzie jest to zbędne. Taki audyt jest wielce wskazany w szybko zmieniającym się świecie, może jednak oznaczać przebudowę relacji USA z niektórymi sojusznikami, w tym z Polską.

Donald Trump już przed wyborami uznał Chiny za największe geopolityczne zagrożenie dla USA i zapowiedział, że zamierza się temu przeciwstawić. Będzie więc szukał w Rosji przeciwwagi dla chińskich ambicji. Dowodów na to jest aż nadto: konsekwentne deklaracje prezydenta elekta, nominacja dla Rexa Tillersona na sekretarza stanu, a ostatnio Henry Kissingera na doradcę prezydenta ds. zagranicznych. Kissinger to fachowiec od układania się z dyktaturami, autor zwrotu USA ku komunistycznym Chinom w latach 70., by przeciwdziałać zdominowaniu Eurazji przez ZSRR.

Teraz możliwy jest taki sam zwrot, ale w odwrotnym kierunku. Realizm polityczny każe przejść do porządku dziennego nad faktem, że Rosja – podobnie jak Chiny – jest mocarstwem rewizjonistycznym, które kwestionuje ład międzynarodowy ukształtowany pod dyktando USA. Kiedy ma się naprzeciw siebie dwóch bandytów, polityczna mądrość każe sprzymierzyć się ze słabszym z nich, by pokonać silniejszego.

Tak właśnie Stany Zjednoczone zachowały się podczas drugiej wojny światowej. Tak postępował prezydent Richard Nixon, a wcześniej Theodore Roosevelt. Tradycja realizmu politycznego jest bowiem w USA równie silna, jak idealizmu, o czym warto pamiętać. Trump ma zatem do czego nawiązywać. Wobec twardych interesów zobowiązania sojusznicze czy wiarygodność USA jako gwaranta bezpieczeństwa mogą zejść na dalszy plan.

Moskwa z pewnością postawi wysoką cenę za „antychińską" woltę. Bez wątpienia będzie się domagała uznania rosyjskiej dominacji na obszarze byłego ZSRR, doda do tego rozmiękczenie amerykańskiego zaangażowania w państwach bałtyckich i Polsce – ewentualnie także w Rumunii – zawalczy też o kluczową rolę na Bałtyku oraz Morzu Czarnym.

Dziś zgoda USA na takie warunki jest nie do pomyślenia, ale Trump ma w sobie dość politycznej odwagi, by dokonać wielkiej wolty i związać się nieformalnym sojuszem z Rosją przeciwko Chinom.

Ani Polska, ani jakikolwiek inny kraj nie ma dość siły i argumentów, by uniemożliwić Trumpowi realizację podobnego planu. Gdyby zaczynał on przybierać bardziej wyraziste kształty, pozostanie nam walka o określenie, gdzie konkretnie leży na mapie granica amerykańskiej ustępliwości. Co Waszyngton może „oddać" Moskwie, a czego nie.

Twardy realizm polityczny musi uwzględniać przede wszystkim bezpieczeństwo. To podstawowy interes USA – inne są wtórne. Do zapewnienia sobie bezpieczeństwa Ameryka potrzebuje zaś stref buforowych za Atlantykiem i Pacyfikiem. To elementarz wielkiej strategii USA, a Trump nie zmieni jej ani na jotę. Pozostaje pytanie: gdzie w Europie kończy się amerykańska strefa interesów? Na nizinie pomiędzy Ukrainą a Rosją? Na Bugu? A może na Odrze? Najkorzystniejszy dla Polski byłby wariant pierwszy, drugi – do przyjęcia, trzeci byłby zapowiedzią geopolitycznej katastrofy i należy mu przeciwdziałać z całych sił.

Jak? Uwiarygodniając się jako sojusznik i wartościowa siła zbrojna poprzez radykalne zwiększenie wydatków na obronność, natychmiastowe polepszenie relacji z Niemcami – czyli stworzenie amerykańskiej strefy interesów w Europie.

Wreszcie na koniec – należy także ustabilizować sytuację polityczną w kraju. Rozdarcie wewnętrzne zawsze kusi obce mocarstwa do ingerencji. Polska nie może dopuścić do sytuacji, gdy dla Waszyngtonu stanie się kotletem, którym można poczęstować partnerów przy geopolitycznym stole.