W gorączce przygotowań do Euro 2012, w obliczu coraz większych opóźnień i ryzyka odebrania Polsce prawa organizacji tego turnieju, coraz częściej słychać opinie, że trzeba sięgnąć do rozwiązań wyjątkowych. Proponuje się tzw. specustawy i rozwiązania szczególne, np. ograniczanie stosowania przepisów prawa o zamówieniach publicznych i udzielanie zamówień z wolnej ręki.

Iluzją jest jednak, że specustawy zlikwidują problemy, z którymi boryka się administracja państwowa i samorządowa. Droga na skróty w postaci udzielania zamówień z wolnej ręki jest prawnie wątpliwa, ponieważ trudno uznać, że organizacja mistrzostw piłkarskich to sytuacja wyjątkowa i nieprzewidywalna, a tylko takie uzasadniają odstąpienie od przetargów. Nie bez znaczenia jest również, że zrezygnowanie z procedur przetargowych może narazić Polskę na zarzut naruszenia traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską.

Najistotniejszym elementem infrastruktury Euro 2012 są stadiony. Przy ich budowie warto pomyśleć o wykorzystaniu instytucji, która w polskim prawie cywilnym funkcjonuje od dawna, czyli oddaniu nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste. Jak wiadomo, grunty stanowiące własność Skarbu Państwa i grunty stanowiące własność samorządu terytorialnego mogą być oddawane w użytkowanie wieczyste osobom fizycznym i prawnym. W umowie ustala się sposób i termin zagospodarowania nieruchomości gruntowej zgodnie z celem, na który została oddana w użytkowanie wieczyste. Jest to wymóg minimum i nie ma przeszkód, by w umowie umieścić cały katalog warunków stawianych użytkownikowi wieczystemu przez właściciela gruntu. Oddanie nieruchomości w użytkowanie wieczyste wymaga przeprowadzenia przetargu, lecz procedury przetargowe regulowane rozporządzeniem wykonawczym do ustawy o gospodarce nieruchomościami są nieporównywalnie prostsze niż przewidziane w ustawie o zamówieniach publicznych i powtórzone w ustawie o partnerstwie publiczno-prywatnym.

Choć użytkowanie wieczyste postrzegane jest dzisiaj jako relikt socjalizmu i namiastka prawa własności, to w rzeczywistości było odpowiedzią na potrzebę szybkiego zorganizowania odbudowy miast z zachowaniem określonych koncepcji planistycznych, urbanistycznych, a nawet architektonicznych (odbudowa zabytków). Podobne konstrukcje prawne pojawiły się w pierwszych latach po wojnie także w państwach Europy Zachodniej, a w zasadzie do 1949 r. ciężar odbudowy miast w Polsce dźwigali inwestorzy prywatni. Dzisiaj użytkowanie wieczyste może być znakomitym mechanizmem wykorzystania kapitału prywatnego dotworzenia inwestycji infrastrukturalnych, zwłaszcza tych eksploatowanych na zasadach komercyjnych.

Miasta, w których odbywać się będą mecze turniejowe, mogą ogłosić publiczne przetargi pisemne na oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste i postawić oferentom konkretne wymagania dotyczące wybudowania w określonym terminie stadionu o wymaganych parametrach oraz odpowiadającego założeniom urbanistycznym dla danego terenu. Wymagania te zostaną następnie zawarte w umowie o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste i staną się jej warunkami. Umowy te mogą także określać warunki związane z eksploatacją obiektu w sposób zgodny z interesem publicznym.