Święto mniejszej i wielkiej skali

[b][link=http://www.rp.pl/temat/389953_11_listopada.html]Specjalny dodatek o Dniu Niepodległości[/link][/b]

[b][link=http://www.rp.pl/temat/258727_Polska_Pilsudskiego.html]Przeczytaj też dodatek: Polska Piłsudskiego[/link][/b]

[b]Rz: W połowie lat 90. znana publicystka pytała, gdzie podziali się Polacy 11 listopada. Otóż odnaleźli się w hipermarketach i galeriach handlowych. Czy w ostatnich latach więcej Polaków odwiedza pańskie muzeum?[/b]

[b]Janusz Cisek:[/b] – Chciałbym usprawiedliwić rodaków – musieli odreagować obecny w PRL natłok historii przedstawianej w nieprawdziwy sposób. Idę o zakład, że Francuzi bezpośrednio po 1945 r. nie chcieli słuchać o Napoleonie, nie wspominając już o Petainie. W pewnych okolicznościach historia może stanowić ciężar i ten czas należy przejść tak, jak się przechodzi grypę. Przez ostatnie lata wiele się zmieniło – nastąpił renesans zainteresowania historią. Ludzie chętnie biorą udział w obchodach rocznicowych. Powstają kolejne grupy rekonstrukcyjne. A Muzeum Wojska Polskiego cieszy się ogromną popularnością.

[b]Po co wspominać wydarzenia sprzed lat? Co nas obchodzi rozbrajanie Niemców w listopadzie 1918, obrona Lwowa w latach 1918 – 1919 czy konflikt z bolszewikami w 1920? Podobno Europa nie potrzebuje kultywowania hurrapatriotyzmu. Może powinniśmy odkrywać hańbę i grzechy narodowe, a nie budować pomnik wielkich czynów naszego oręża?[/b]

Nie wiem, która Europa, zresztą niech inni celebrują, co chcą. My możemy być dumni z naszej historii i powinniśmy o nią dbać. Natomiast otwarta pozostaje kwestia: co świętować? W tej sprawie powinna się odbyć poważna debata.

W przeszłości Polska kilkakrotnie wybijała się na niepodległość i moim zdaniem warto odwołać się do najświeższych doświadczeń, tych pamiętanych u nas i za granicą. Powinniśmy przy tym wskazać takie, które miały wpływ na globalny układ sił i światową politykę. A tego formatu wydarzenia pamiętamy wszyscy z autopsji.

Choć mówią o mnie: piłsudczyk, jako główne (choć niejedyne) święto narodowe widziałbym nie 11 listopada, ale rocznicę powstania „Solidarności”, a ściślej – podpisanie porozumień gdańskich 31 sierpnia 1980 roku. O tym pamięta cały świat! Uruchomiliśmy proces, który doprowadził do upadku Związku Sowieckiego i zburzenia muru berlińskiego. Co może się z tym równać? 15 sierpnia 1920? Wtedy powstrzymaliśmy triumfalny marsz komunizmu na Zachód, ale nie rozpoczęliśmy nowego rozdziału w dziejach świata. Za granicą Polska bardziej dziś kojarzy się z Lechem Wałęsą niż z kochanym przeze mnie Piłsudskim, bardziej z „Solidarnością” aniżeli z I Brygadą Legionów.

[b]Przecież Amerykanie świętują ogłoszenie Deklaracji niepodległości z 4 lipca 1776 roku, a Francuzi – zdobycie Bastylii przez zrewoltowany lud Paryża 14 lipca 1789. Tamte wydarzenia wyprzedzały znacznie odzyskanie niepodległości przez Polskę w listopadzie 1918 r.[/b]

Proszę zwrócić uwagę, że Stany Zjednoczone nigdy nie utraciły niepodległości. Deklarację niepodległości oraz konstytucję z 1787 roku, która nierozerwalnie łączy się z pierwszą wielką prezydenturą (1789), traktują jako akty założycielskie państwa. Z kolei Francuzi uważają, że ich rewolucja zmieniła historię świata, i z tej przyczyny obchodzą jej rocznicę.

Współcześni Polacy instynktownie wyczuwają, że niezależnie od dzisiejszych niedostatków w sierpniu 1980 roku otworzyli dla siebie etap nowych szans i możliwości. O co zresztą, jeśli nie o „Solidarność”, pytają nas w czasie podróży zagranicznych, z czym nas jako naród kojarzą?

Nadarza się więc okazja, by stworzyć u nas święto na taką skalę jak w Ameryce.

[b]Mówiliśmy już, co świętować. Warto spytać, jak takie świętowanie powinno wyglądać. Francuzi i Amerykanie urządzają radosne fety przypominające karnawał. My, Polacy, palimy znicze i dumamy nad przelaną krwią bohaterów. Może pora wprowadzić jakąś zmianę?[/b]

Myślę, że ta smutna konstatacja to przeszłość. W Muzeum Wojska Polskiego realizujemy projekt „Dotknij niepodległości”. 11 listopada wojsko nie kończy już defilady na placu Piłsudskiego, ale maszeruje Krakowskim Przedmieściem i Nowym Światem. Defilada rozwiązuje się dopiero na terenie muzeum. Można wtedy zobaczyć egzemplarze historycznego sprzętu wojskowego, przyjrzeć się grupom rekonstrukcyjnym. Chętni mogą wziąć do ręki karabin czy szablę. Na scenie grają zespoły młodzieżowe, które do swej twórczości wplatają wątki patriotyczne. W ubiegłym roku przewinęło się tego dnia 200 tysięcy osób!!!

Świętujemy więc już w inny sposób niż kilka czy kilkanaście lat temu.

A to dopiero początek. Proszę zwrócić uwagę, jak wiele rekonstrukcji odbyło się w rocznicę wybuchu II wojny światowej. Odtwarzano bitwę nad Bzurą, pod Mławą, Tomaszowem Lubelskim, Wizną, w Węgierskiej Górce, w Albigowej pod Łańcutem...

[b]Kto garnie się do takich grup rekonstrukcyjnych? Wielu ludzi uważa, że przebieranie się za strzelców i maszerowanie z „Pierwszą Brygadą” na ustach to niegroźne wprawdzie, ale jednak wariactwo. Co pan o tym myśli?[/b]

Jeżeli ktoś wydaje pieniądze, ażeby sprawić sobie historyczne umundurowanie, jeżeli ćwiczy musztrę, obsługę broni, a na dodatek zna historię danej jednostki czy formacji, to budzi we mnie szacunek. To nie wszystko. Oprócz grup rekonstrukcyjnych działa organizacja społeczno-wychowawcza Strzelec. Należą do niej cztery tysiące ludzi, którzy składają ślubowanie, szkolą się w różnych sprawnościach wojskowych, a na podstawie umowy z Ministerstwem Obrony Narodowej biorą udział w ćwiczeniach wojskowych. Bardzo chętnie zasilają wszystkie służby mundurowe, m.in. Straż Graniczną czy straż miejską. Są świetnie wyszkoleni i ich sprawności przydają się w najróżniejszych sytuacjach. Niedawno w Rzeszowie pewien człowiek zasłabł na ulicy, miał zawał serca. Dziewczyna, członkini Strzelca, udzieliła mu fachowo pierwszej pomocy i uratowała życie. Dziękował jej później prezydent miasta.

[b]Członkowie stowarzyszeń kultywujących pamięć wydarzeń sprzed 90 lat dobrze znają życie Józefa Piłsudskiego i historię Legionów. Można jednak wątpić, czy wiedza ta jest powszechna.[/b]

Bez przesady. Znajomość historii jest z roku na rok coraz lepsza. Proszę zwrócić uwagę na popularność portali tematycznych, ilość publikacji, nowe periodyki. Duże zasługi ma tu „Rzeczpospolita”, która publikuje specjalne dodatki tematyczne poświęcone m.in. Marszałkowi, Legionom czy najsłynniejszym bitwom w historii oręża.

[b]Za kilka lat Muzeum Wojska Polskiego przeniesie się do Cytadeli. Jak przedstawione tam zostaną wydarzenia z lat 1914 – 1921? Jak tą częścią ekspozycji zafrapować najmłodszych?[/b]

Zaaprobuję rozwiązanie wyłonione w trybie konkursowym. Teraz mogę powiedzieć, że pozwolimy zwiedzającym na maksymalny kontakt z egzemplarzami autentycznego uzbrojenia. Wszelkie elektroniczne symulacje są oczywiście istotne, ale powinny być tylko uzupełnieniem ekspozycji, nie zaś jej treścią. Do wyobraźni najlepiej przemawia oryginał. W naszej kolekcji znajduje się szabla po Piłsudskim i jego mundur, wolę nań popatrzeć z bliska, bo to daje wrażenie obcowania z postacią i jej epoką.