Przewartościowanie życiowych planów

Rz: Czasem maturzyści chcą wybrać od razu dwa kierunki studiów. Czy to dobry pomysł?

Iwona Kwaśna:

Uważam, że maturzyści powinni się skoncentrować na wyborze jednego kierunku na wiarygodnej i uznanej uczelni. Czas studiów to okres intensywnego rozwoju osobistego, poszerzania perspektyw. A to niekiedy wiąże się ze zmianą zainteresowań, sposobu myślenia. Nowe doświadczenia mogą prowadzić do przewartościowania dotychczasowych decyzji i planów. Wtedy jest dobry moment na zweryfikowanie swojego wyboru i ewentualne podjęcie kolejnej decyzji. Tak też konstruowane są dobre programy dydaktyczne studiów: na początku oferują zdobycie tzw. backgroundu dzięki zajęciom bardziej ogólnym i teoretycznym, a następnie stopniowo wprowadzają coraz większą liczbę fakultetów i zajęć specjalizacyjnych służących pogłębianiu wąskich dziedzin. Studenci samodzielnie wybierają je w zależności od zainteresowań. Warto więc nie spieszyć się zbytnio z wyborem dziedziny lub rodzaju dyplomu. Najlepiej zaliczyć pierwszy rok i dopiero potem podjąć taką decyzję. Idąc na studia, możemy sobie dokładnie zaplanować ścieżkę: np. po roku lub dwóch zaczniemy studiować dodatkowo coś innego. Polskie uczelnie mają to do siebie, że panuje na nich ścisły podział pomiędzy poszczególnymi kierunkami i niewiele jest ofert edukacyjnych o charakterze interdyscyplinarnym. Powoli się to zmienia i szkoły wyższe oferują ciekawe połączenia. Dzięki uzyskaniu interdyscyplinarnej wiedzy będziemy bardziej atrakcyjnymi kandydatami dla wielu pracodawców.

Maturzyści mają trudności z podjęciem decyzji o studiach. Do kogo mogą pójść po pomoc?

Doradztwo zawodowe i edukacyjne w szkolnictwie ponadgimnazjalnym dopiero raczkuje. Kilka lat temu w wielu szkołach powołano do życia SzOK, czyli szkolne ośrodki kariery, jednak nie stało się to normą. Doradzaniem, jak planować karierę i jak podejmować decyzje edukacyjne, zajmują się z doskoku szkolni pedagodzy, psycholodzy, czasem nauczyciele innych przedmiotów. Najczęstszym rozwiązaniem jest udział całych klas w targach edukacyjnych lub wizyty na wybranych uczelniach. Część szkół wyższych, promując swoją ofertę, zaprasza maturzystów na spotkania i warsztaty poświęcone planowaniu kariery zawodowej, czasem przedstawiciele uczelni odwiedzają poszczególne szkoły, prowadząc prezentacje i szkolenia na ciekawe tematy. Maturzyści lub gimnazjaliści mogą też odwiedzić lokalną poradnię psychologiczno-pedagogiczną, w której pracują doradcy zawodowi wspierający młodych ludzi w podejmowaniu decyzji odnośnie do dalszej drogi kształcenia. Również samorządy i regionalne urzędy pracy proponują programy pomagające wybrać zawód.

Czy niezdecydowani powinni się kierować zainteresowaniami, czy wziąć pod uwagę, co chcieliby robić w przyszłości?

Znaczenie mają przede wszystkim zdolności i predyspozycje. Talenty nie muszą być związane tylko ze sztuką lub logiką, ale np. dana osoba może mieć świetne predyspozycje do pracy z ludźmi, do nauczania, pomagania, zarządzania. W drugiej kolejności bierzemy zaś pod uwagę zainteresowania, które nie zawsze idą w parze ze zdolnościami. To, że interesuję się muzyką, nie znaczy, iż mam predyspozycje do jej tworzenia lub wykonywania, albo zamiłowanie do filmu i teatru nie predestynuje mnie do tego, by zostać reżyserem lub aktorem. Mogę jednak wybrać taki kierunek studiów, który pozwoli mi w przyszłości na pracę związaną z tymi pasjami, np. kulturoznawstwo lub teatrologię. Biorąc pod uwagę aktualne trendy na rynku pracy, trzeba pamiętać, że może się okazać, iż atrakcyjny kierunek studiów jednego roku będzie mało atrakcyjny dla pracodawców za kilka lat.

Czasem studia wybierają rodzice, a ich decyzja nie pokrywa się z wyborem syna lub córki.

Podjęcie studiów pod wpływem sugestii innych nie jest dobrym pomysłem, gdyż może się wiązać ze stratą cennego czasu i pieniędzy. Możemy jednak wybrać studia zbliżone do wymarzonego kierunku, np. chcąc dostać się na medycynę, rok możemy przezimować na chemii lub biologii, ucząc się ponownie do matury. Jednocześnie pierwszy rok studiów wiąże się zazwyczaj z bardzo intensywną nauką, wieloma zajęciami, trudnymi egzaminami. Może się okazać, że nie starczy nam czasu na przygotowanie się do matury, by na ten wymarzony kierunek studiów się dostać.

Kto najczęściej wybiera więcej niż jeden kierunek?

Często studenci wyższych lat studiów i absolwenci oraz ci, którzy są już aktywni zawodowo. Zwykle osoby te wiedzą, czego i dlaczego chcą się nauczyć, a drugi lub kolejny dyplom to rodzaj inwestycji w osiągnięcie konkretnego celu albo statusu zawodowego. Często wybierają dziedziny ze sobą powiązane, niejako rozszerzające lub pogłębiające ich kompetencje, albo całkowicie nowe czy komplementarne, co otwiera przed nimi zupełnie nowe możliwości i obszary aktywności zawodowej. Tak się dzieje, gdy np. dyplom uczelni psychologicznej albo nauk społecznych jest uzupełniany dyplomem uczelni ekonomicznej lub na odwrót. Mówiąc o dyplomie, warto pamiętać, że dalsze kształcenie to nie tylko studia licencjackie albo magisterskie, ale także wiele kursów i szkoleń specjalistycznych dających konkretne uprawnienia w danym zawodzie, przede wszystkim jednak studia podyplomowe.