Urzędnik sam zapłaci za swoje błędy

Sankcje mają wynosić do 12 przeciętnych pensji, a w razie działania umyślnego będą bez ograniczeń. To projekt posłów Platformy Obywatelskiej popierany przez rząd (z zastrzeżeniami). Jak powiedział „Rz” poseł Marek Wójcik (PO), z podobnego projektu rząd zrezygnował.

[srodtytul]Prokurator i sąd cywilny [/srodtytul]

Urzędnik poniesie odpowiedzialność, gdy zaistnieje kilka przesłanek. Musi dojść do przyznania odszkodowania petentowi za szkodę mu wyrządzoną z rażącym naruszeniem prawa. Jej źródłem musi być zawinione działanie lub zaniechanie urzędnika, co ma być stwierdzone w trybie określonym tą nową ustawą.

To zupełnie nowa (i dodatkowa) procedura egzekwowania odszkodowań od urzędnika. W razie przyznania interesantowi odszkodowania szef urzędu ma przesłać prokuraturze (w ciągu 30 dni) odpis wyroku wraz z aktami sprawy i wnioskiem o wszczęcie postępowania wyjaśniającego. [b]Prokurator ma ustalić urzędnika, który dopuścił się rażącego naruszenia prawa, i przesłanki jego odpowiedzialności.[/b] Jeżeli stwierdzi, że dany funkcjonariusz odpowiada, wytacza mu sprawę cywilną, a jeśli nie znajdzie podstaw – umarza postępowanie.

[srodtytul]Do 12 pensji, czasem więcej[/srodtytul]

Odszkodowanie od urzędnika ma odpowiadać szkodzie, ale nie może przekraczać 12 przeciętnych pensji (teraz byłoby to ok. 36 tys. zł). W razie wyrządzenia jej przez kilku urzędników, każdy odpowie za jej część stosownie do przyczynienia się i winy (też do 12 pensji), a jeżeli nie można tego ustalić – po równo. Jeszcze większa jest odpowiedzialność, jeśli wina była umyślna – urzędnik odpowiada za szkodę w pełnej wysokości.

– To krok milowy na drodze wprowadzenia niezbędnych standardów sprawiedliwości wobec szczególnie niekompetentnych czy działających ze złą wolą urzędników – wskazuje Andrzej Arendarski, prezes Krajowej Izby Gospodarczej. – Granica 12 pensji z jednej strony jest zbyt niska, z drugiej – bierze pod uwagę możliwości płatnicze urzędników. Dlaczego wcześniejsze próby wprowadzenia takich regulacji spełzły na niczym (były dwie w poprzednich kadencjach)? Sądzę, że zablokował je opór biurokracji.

Projektodawcy zdają sobie sprawę, że instrumentów służących zapobieganiu niezgodnym z prawem decyzjom urzędników jest już kilka: odpowiedzialność karna (oraz dyscyplinarna) za przekroczenie lub niedopełnienie obowiązków, dość skuteczna odpowiedzialność odszkodowawcza (cywilna) urzędów za błędy urzędników oraz pracownicza (ograniczona) – ich samych.

„Istotą nowej regulacji jest zmuszenie urzędów i samorządów do dochodzenia odszkodowań od samych urzędników z udziałem prokuratury – instytucji niezależnej od administracji” – napisano w uzasadnieniu projektu. Ale właśnie rola prokuratury, której głównym zadaniem jest ściganie przestępstw i która jest obciążona, budzi największe wątpliwości rządu.

– Pomysł, żeby urzędnik ponosił odpowiedzialność za rażące błędy, jest bardzo dobry. Teraz nawet po uchyleniu decyzji przez NSA urzędnicy wydają takie same, gdyż czują się bezkarni – wskazuje adwokat Roman Nowosielski. – [b]Być może należy iść dalej i nie uzależniać odpowiedzialności urzędnika od tego, czy odpowiada urząd, gdyż petent z wielu powodów może w ogóle nie występować o odszkodowanie.[/b] W takich wypadkach urzędnik nie powinien być bezkarny. Jednocześnie musimy uważać, by nie sparaliżować pracy urzędów, nie dawać urzędnikom alibi dla spychotechniki. Dlatego karana powinna być także przewlekłość postępowań.

[ramka][b]Opinia: prof. Michał Kulesza, Uniwersytet Warszawski[/b]