Nowe regulacje zawarto w ustawie z 27 października 2017 r. o zmianie ustawy o ewidencji ludności (dalej nowelizacja), która weszła w życie 1 stycznia 2018 r. Uchylono nią przepisy przewidujące zniesienie obowiązku meldunkowego, co miało nastąpić od początku tego roku. W uzasadnieniu nowelizacji uzasadniono to tym, że gromadzenie danych o miejscu zamieszkania ma kluczowe znaczenie dla prawidłowej realizacji konstytucyjnych i ustawowych zadań oraz obowiązków administracji wobec obywatela. Przewidziano jednak wprowadzenie uproszczeń przy wykonywaniu obowiązku meldunkowego, przez umożliwienie dokonywania wszystkich czynności z tego zakresu w formie elektronicznej. W nowych przepisach zawarto także zasadę nadawania PESEL cudzoziemcom dokonującym zameldowania na pobyt stały lub czasowy na terytorium Polski, co wiąże się z likwidację rejestrów zamieszkania cudzoziemców.
Zameldowanie drogą elektroniczną
Nowe przepisy przewidują możliwość dopełnienia obowiązku meldunkowego w formie dokumentu elektronicznego. Dotychczas w takiej formie można było dokonać tylko wymeldowania się z miejsca pobytu stałego lub czasowego bądź zgłoszenia wyjazdu poza granice Polski i powrotu z wyjazdu zagranicznego. Nowelizacją dopuszczono dokonanie zameldowania w formie elektronicznej.
Obywatel polski, dokonujący zameldowania, musi przedstawić potwierdzenie pobytu w lokalu dokonane przez właściciela lub inny podmiot dysponujący tytułem prawnym do lokalu oraz – do wglądu – dokument potwierdzający tytuł prawny tego właściciela lub podmiotu. W sytuacji, gdy zameldowanie następuje w formie elektronicznej, do formularza dołącza się potrzebne dokumenty w postaci elektronicznej. W razie niemożności uzyskania wymaganego dokumentu (np. potwierdzającego tytuł prawny) w postaci elektronicznej, dopuszczono dołączenie odwzorowania cyfrowego (skanu) tego dokumentu. W przypadku uzasadnionych wątpliwości organu gminy (np. wobec słabej jakości skanu), może on zażądać okazania oryginału dokumentu. Wzory formularzy są określone w rozporządzeniu ministra spraw wewnętrznych i administracji z 13 grudnia 2017 r. w sprawie określenia wzorów i sposobu wypełniania formularzy stosowanych przy wykonywaniu obowiązku meldunkowego (DzU z 2017 r. poz. 2411).
Obowiązki cudzoziemców
W odniesieniu do obywateli polskich przewidziano nadanie PESEL z urzędu w wyniku działania organu gminy przy złożeniu wniosku o wydanie dowodu osobistego, bez konieczności wnioskowania o PESEL. Wprowadzono także zasadę nadawania PESEL wszystkim cudzoziemcom dokonującym zameldowania na pobyt stały lub czasowy na terytorium Polski, z wyjątkiem tych, których pobyt w Polsce ma charakter krótkotrwały lub tranzytowy. Jednocześnie wydłużono dla cudzoziemców okres zwolnienia z obowiązku meldunkowego z dotychczasowych 14 dni do 30 dni. Dla obywateli UE obowiązek meldunkowy powstaje tak jak w stosunku do obywateli polskich, czyli w razie przebywania w danym miejscu w Polsce przez ponad 3 miesiące.
Zmiany te wiążą się z likwidacją dotychczasowych rejestrów zamieszkania cudzoziemców. W przepisach przejściowych przewidziano, że dane gromadzone w tych rejestrach podlegają archiwizacji. Organy gmin przekażą wskazane wyżej dane do właściwych archiwów państwowych po upływie 10 lat od dnia wejścia w życie nowelizacji. Dane te można jednak przekazać wcześniej, jeżeli wszystkie aktywne rekordy rejestru zamieszkania cudzoziemców zostaną zamknięte na skutek nadania PESEL, wymeldowania przed upływem terminu zameldowania lub upływu terminu zameldowania.
