Projekt ma na celu ograniczenie obrotu przedawnionymi wierzytelnościami i zjawiska nieograniczonego w czasie prowadzenia windykacji pozasądowej wobec dłużników.
Zmiana ma polegać na braniu pod uwagę przez sąd z urzędu, czy doszło do przedawnienia, w każdym rodzaju obrotu cywilnoprawnego (w tym powszechnym i gospodarczym). Zakłada się też skrócenie terminów przedawnienia, zmianę regulacji początku i końca przedawnienia oraz zastąpienie w przypadku niektórych czynności podejmowanych przez wierzyciela skutku w postaci przerwy biegu przedawnienia skutkiem w postaci wstrzymania jego biegu.
Jak czytamy w stanowisku, stowarzyszenie sędziów popiera działania zmierzające do polepszenia sytuacji dłużników w sytuacjach, gdy są oni słabszą stroną stosunku cywilnoprawnego – tak w procesie cywilnym, jak i poza nim. Jednocześnie stowarzyszenie sędziów zauważa, że proponowane regulacje nie zapewniają realizacji tego celu, a przy tym stanowią znaczący wyłom w zasadach kontradyktoryjności, dyspozycyjności i bezstronności sądu, na których opiera się nowoczesny proces cywilny. Rodzą one ponadto ryzyko lawinowego wzrostu spraw cywilnych kierowanych do rozpoznania w postępowaniu zwyczajnym, co przyczyniłoby się do znacznego wydłużenia czasu trwania wszystkich postępowań cywilnych.
„Iustita" wskazuje, iż w razie przyjęcia wykładni projektowanych przepisów nakładającej na sąd obowiązek zbadania z urzędu biegu przedawnienia (w tym jego przerw i zawieszeń), a następnie uwzględnienia z urzędu upływu przedawnienia, może dojść do „zapaści sądownictwa w szeroko pojętych sprawach cywilnych na skutek konieczności podejmowania czynności zmierzających do poszerzenia z urzędu podstawy faktycznej o okoliczności dotyczące biegu przedawnienia oraz przeprowadzania z urzędu dodatkowych dowodów".
Innym ryzykiem, na które uwagę zwraca „Iustitia", są masowe odmowy wydania nakazów zapłaty w postępowaniu upominawczym i elektronicznym postępowaniu upominawczym w sytuacjach, gdy wierzyciele nie zamieszczą w pozwie twierdzeń o zdarzeniach wpływających na bieg przedawnienia.
