„Zatwardziali wrogowie władzy sowieckiej”

Na przykład w Twerze Polaków mordowano w siedzibie NKWD przy ulicy Sowieckiej. Każdy z nich był identyfikowany (pytano go o nazwisko i rok urodzenia), a następnie wyprowadzany do innego pomieszczenia, gdzie po przekroczeniu progu kat znienacka strzelał mu w tył głowy. Drzwi pomieszczenia były wyłożone wojłokiem, aby wyciszyć huk wystrzałów. Ciała wywożono ciężarówkami do Miednoje, gdzie koparki przygotowywały doły.

Dlaczego Sowieci mordowali Polaków? – Na ten temat jest wiele hipotez. Mówiło się, że miała to być zemsta za rok 1920 lub efekt antypolskiej fobii Stalina. Najbardziej prawdopodobne jest to, że Sowieci uznali, iż oficerowie są elitą narodu, którą należy eksterminować, by w przyszłości zsowietyzować Polskę – powiedział „Rz” historyk prof. Wojciech Materski.

Rzeczywiście, wśród zamordowanych, którzy w większości byli oficerami rezerwy, znajdowały się setki nauczycieli, inżynierów, lekarzy, prawników, naukowców, dziennikarzy, pisarzy, artystów, aktorów.

– Mord katyński stał się jedną z symbolicznych dat końca dawnej Rzeczypospolitej. Zniknął wówczas kwiat inteligencji polskiej wraz ze swoją świętą dewizą: „Bóg, Honor, Ojczyzna”. Odtąd Polska była już inna. Przez Kozielsk, Ostaszków, Starobielsk, Kijów, Mińsk zerwano bowiem ciągłość z wielką przeszłością narodu – mówił były więzień Kozielska ks. prałat Zdzisław Jastrzębiec Peszkowski.

Na koniec jeszcze jeden fragment zapisków znalezionych w masowych grobach w Katyniu. Ich autorem był młody polski oficer Zbigniew Przystasz.

„Pragnąłbym, ażeby Bóg umożliwił mi powrót do Polski, do normalnych warunków pracy. Ażebym mógł realizować zamierzenia swoje odnośnie rodziny, a potem pracować naukowo. Żebym się ożenił z piękną, dobrą i kochaną kobietą, żebym miał z nią dzieci – takie, o jakich nieraz marzyłem” – pisał 3 kwietnia 1940 roku.