Śmierć człowieka zwanego Wazonem

Hongkońska telewizja ATV podała informację o śmierci Zemina jako sprawdzoną wiadomość, choć nie ujawniła swoich źródeł. Chińskie władze nie dementują, ani nie potwierdzają informacji o zgonie polityka. Milczą również oficjalne media w Pekinie.

Za to Internet aż huczy od pogłosek. Wieści o śmierci Jianga Zemina zaczęły krążyć po chińskiej sieci w środę rano. Błyskawicznie zareagowali na to cenzorzy. Gdy internauci wpisywali w wyszukiwarki po chińsku"Jiang Zemin", pojawiał się groźny komunikat: "to zapytanie jest nielegalne". Nawet ci, którzy wpisywali "rzeka" (po chińsku Jiang), dowiadywali się, że naruszają prawo i nie otrzymywali żadnych informacji.

Internauci szybko znaleźli jednak na to sposób - by obejść blokady cenzorów, niektórzy zaczęli pisać, że zmarł były przywódca River (czyli "rzeka" po angielsku). Inni donosili o śmierci Johna Ze Mina.

Plotki o tym, że zdrowie byłego przywódcy poważnie szwankuje, krążyły w Państwie Środka już od kilku miesięcy. W piątek Jiang Zemin nie pojawił się na wielkiej gali z okazji 90. rocznicy powstania Komunistycznej Partii Chin. Chińczycy zaczęli podejrzewać, że musi już leżeć na łożu śmierci, gdyż na tej uroczystości pojawili się nawet najstarsi i najbardziej schorowani weterani ruchu komunistycznego.

Zdaniem zachodnich ekspertów odejście przebywającego od dawna na emeryturze polityka nie będzie miało większego wpływu na sytuację w Chinach. Wykluczone jest właściwie powtórzenie się scenariusza z 1997 r., kiedy pogłoski o śmierci Denga Xiaopinga wywołały zamieszanie na giełdzie w Hongkongu, gdyż inwestorzy obawiali się odejścia od wolnorynkowego kursu ówczesnego lidera.

Wzruszał piosenką Presleya

Jiang Zemin był sekretarzem generalnym Komunistycznej Partii Chin w latach 1989-2002 i przewodniczącym Chińskiej Republiki Ludowej w 1993-2003. Przejął ster władzy tuż po krwawym zdławieniu przez reżim prodemokratycznych wystąpień na pekińskim placu Tiananmen. W ciągu dekady jego rządów Chiny zmieniły się z pogrążonego w biedzie kolosa w jedną z najbardziej prężnych gospodarek na świecie.

Urodzony w inteligenckiej rodzinie, ukończył studia inżynierskie. Zanim rozpoczął karierę polityczną, pracował m.in. w radzieckiej fabryce samochodów. Jego pierwszym znaczącym stanowiskiem w administracji była praca dyplomaty w Rumunii w latach 50. ubiegłego wieku. Potem Zemin kontynuował typową karierę aparatczyka, pełniąc funkcje we władzach centralnych i lokalnych, m.in. ministra przemysłu elektronicznego i mera Szanghaju.

Mieszkańcy tego miasta nazywali go "Wazon", bo według nich mało robił, pełniąc głównie funkcję dekoracyjną. Nadawał się do tego doskonale, gdyż umiał deklamować wiersze, grać na pianinie i tradycyjnym dwustrunowym instrumencie erhu, czym popisywał się przed zagranicznymi gośćmi. W 1996 r. na szczycie Organizacji Współpracy Gospodarczej Azja-Pacyfik w Manili zachwycił uczestników, śpiewając "Love Me Tender" Elvisa Presleya. – Śpiewał tak, że naprawdę chwytało za serce – mówili potem świadkowie wydarzenia.

Najwyższe stanowiska w partii i państwie zdobył dzięki umiejętnemu rozegraniu kryzysu w 1989 r. W Pekinie władze stłumiły studencką rewoltę za pomocą czołgów, w Szanghaju mer Zemin przetrwał protesty bez rozlewu krwi, nie ustępując jednocześnie żądaniom ulicy. Zyskał tym dużą estymę ówczesnego faktycznego przywódcy Chin Denga Xiaopinga. Po zgnieceniu protestów Deng dokonał czystki partyjnych liberałów w Biurze Politycznym KPCh i wyniósł do władzy nowych ludzi. Zemin stanął najpierw na czele partii, a po pięciu latach – państwa. Gdy w 1997 roku Deng umarł, Jiang Zemin miał już bardzo silną pozycję.

Sojusz robotniczo-chłopsko-biznesmeński

Jako przywódca Chin przyspieszył zapoczątkowane przez Denga wolnorynkowe reformy gospodarcze. Zezwolił na działalność prywatnego biznesu, wprowadził kraj do Międzynarodowej Organizacji Handlu, promował inwestycje. Epoka jego rządów wspominana jest dziś w Chinach jako czas ekspansji drapieżnego kapitalizmu, bez zwracania uwagi na jego koszty społeczne i ekologiczne. Zemin zadbał jednocześnie o stworzenie wrażenia, że te przemiany są zgodne z ideologią komunizmu, formułując tzw. teorię trzech przedstawicieli. Trzecim przedstawicielem partii, obok robotnika i chłopa, stał się biznesmen. Chiński lider okazał się też giętki i otwarty na zmiany w polityce zagranicznej. W 2001 roku zaoferował USA współpracę w "wojnie z terroryzmem".

Niedługo potem 75-letni już polityk rozpoczął proces przekazywania władzy swemu następcy - Hu Jintao. Ten ostatni zastąpił najpierw Jianga Zemina na stanowisku szefa partii, a wkrótce również i przywódcy państwa. Zemin pozostawał szefem komisji nadzorującej siły zbrojne, ale coraz więcej uwagi zaprzątały mu kłopoty ze zdrowiem.