Pięć miesięcy bułgarskiego gniewu

Akcje protestu popiera coraz więcej Bułgarów. W niedawnym sondażu rację studentom przyznało już 60 proc. respondentów. Jednocześnie szybko spada poparcie dla rządu, które nie przekracza dziś 20 proc. W ostatnią niedzielę do studentów przyłączyły się tysiące mieszkańców bułgarskiej stolicy, organizując przemarsz z narodowymi flagami. Pod adresem parlamentarzystów padały okrzyki „zrezygnujcie! dosyć!". Żądania rozwiązania parlamentu i rozpisania przedterminowych wyborów stały się głównymi hasłami ruchu protestu.

Może się to wydawać dziwne po tym, jak w maju odbyły się już wybory i ustąpił rząd Bojko Borysowa stojącego na czele partii GERB (Obywatele na rzecz Europejskiego Rozwoju). Problem w tym, że nowy rząd Bułgarskiej Partii Socjalistycznej (BSP) oraz reprezentującego mniejszość turecką Ruchu Praw i Wolności (DPS), nie zrealizował oczekiwanych zmian. – Ten rząd zmarnował swoją szansę w ciągu zaledwie dwóch tygodni po wyborach – tłumaczy „Rz" politolog Dymitar Markow. – Koalicjanci bez potrzeby zaczęli nagle zmieniać ustawodawstwo dotyczące bezpieczeństwa.

Obecna fala demonstracji zaczyna przypominać protesty z początku roku. – Teraz tło protestów jest już jednak inne – tłumaczy Daniel Smiłow. – Na początku roku ludzie mieli dość zaciskania pasa, liberalnych reform i podnoszenia cen – zwłaszcza energii. Teraz powodem irytacji są oskarżenia o korupcję i niejasne powiązania świata polityki z biznesem, zwłaszcza tym podejrzanym o mafijne konszachty. Padają zarzuty oligarchizacji bułgarskiego świata polityki.

Nie są to oskarżenia wyssane z palca. Pojawiają się one także w raportach Komisji Europejskiej na temat sytuacji w Bułgarii. W ostatnim takim raporcie opublikowanym w lipcu Bułgaria została pochwalona za wzmocnienie uprawnień Najwyższej Rady Sądowniczej, zasady mianowania sędziów oraz przygotowania do reformy policji. Zaraz po tym przypomniano jednak wciąż aktualne zarzuty dotyczące kiepskich wyników w zwalczaniu korupcji i przestępczości zorganizowanej. Pod względem jakości rządów i funkcjonowania państwa Bułgaria od kilku lat zajmuje ostatnie miejsce w Unii Europejskiej. Kolejny raport oczekiwany jest w styczniu 2014 r., ale wątpliwe, by odnotowano w nim jakieś wielkie sukcesy.

Wielu politologów ostrzega, że brak postępu w „cywilizowaniu" polityki może doprowadzić do dalszej radykalizacji nastrojów społecznych, a przede wszystkim do wzmocnienia ugrupowań populistycznych. Największe z nich – szowinistyczna i ksenofobiczna „Ataka" – zdobyła w majowych wyborach 7,3 proc. wyborców i zasiada w parlamencie. W ciągu ostatnich miesięcy pojawili się już jednak naśladowcy twórcy Ataki Wolena Siderowa, którzy organizują własne ugrupowania. Jednym z nich jest popularny dziennikarz telewizyjny Nikołaj Barekow, który po założeniu nowej partii już zapowiedział, że chciałby zostać „bułgarskim Obamą".

Niektórzy sądzą jednak, że nowe wybory mogłyby przynieść zmiany. – Myślę, że zamieszałyby w zbyt zamkniętym świecie polityki, wprowadzając niektórych aktywnych ludzi pozostających dziś poza parlamentem – mówi Dymitar Markow. – Przede wszystkim spodziewam się, że do urn poszłoby znacznie więcej ludzi oburzonych sytuacją w kraju – dodaje. Problem jedynie w tym, że w czasie wiosennej kampanii wyborczej też można było usłyszeć podobne słowa.