Prawosławni w żałobie

Aleksy II zmarł w piątek w wieku 79 lat w swojej rezydencji w podmoskiewskim Pieriediełkinie. O jego śmierci Rosjanie dowiedzieli się, słysząc cerkiewne dzwony.

Przyczyną śmierci patriarchy Rosji i Wszechrusi były „zaburzenia akcji serca”. Aleksy II poważnie chorował, przeszedł kilka zawałów. W 2002 roku doznał udaru, a według rosyjskich mediów w 2007 roku przeżył śmierć kliniczną. Nieoficjalnie mówi się, że zostanie pochowany w Soborze Bogojawleńskim (Objawienia Najświętszej Marii Panny) w podmoskiewskim Jełochowie.

Decyzję w sprawie pogrzebu ma w sobotę podjąć Święty Synod rosyjskiej Cerkwi. Synod ma też zadecydować, kto będzie – do wyboru nowego patriarchy – kierował Rosyjskim Kościołem Prawosławnym. Zgodnie z obowiązującą hierarchią osobą numer dwa w Cerkwi jest metropolita kijowski. – Niewykluczone, że właśnie metropolita Wołodymyr będzie kierował Kościołem – powiedział „Rz” rzecznik Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego podporządkowanego patriarchatowi moskiewskiemu Wasilij Anisimow. Z początku spodziewano się, że to właśnie on zwoła Święty Synod. Okazało się jednak, że starszy od niego jest metropolita petersburski i ładoski Włodzimierz.

[wyimek]Duże szanse na urząd patriarchy ma metropolita smoleński i kaliningradzki Cyryl[/wyimek]

W związku ze śmiercią Aleksego II z zaplanowanego wyjazdu do Włoch zrezygnował prezydent Rosji Dmitrij Miedwiediew. W specjalnie wydanym oświadczeniu, podkreślał, że śmierć patriarchy okryła „wielkim smutkiem” całe społeczeństwo. „Był nie tylko wybitną postacią religijną – był wielkim obywatelem Rosji. (...) Właśnie z nim, z jego imieniem, związane jest odrodzenie Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego” – stwierdził.

W Rosji o odejściu Aleksego II wypowiadali się wszyscy bardziej i mniej znaczący politycy. O swym wielkim żalu mówił premier Władimir Putin, ostatni prezydent ZSRR Michaił Gorbaczow zapewniał, że „jest zbulwersowany”.

„Głęboki smutek” z powodu śmierci patriarchy odczuwał papież Benedykt XVI, który w liście do Świętego Synodu przypomniał „wysiłki zmarłego patriarchy na rzecz odrodzenia Kościoła po ciężkich prześladowaniach, które prowadziły do męczeństwa tylu wiernych”.

Trwają spekulacje, kto może zastąpić Aleksego II. Następca powinien zostać wybrany w ciągu sześciu miesięcy. Duże szanse ma metropolita smoleński i kaliningradzki Cyryl, który kieruje Wydziałem Stosunków Zewnętrznych patriarchatu moskiewskiego. Jest znany Rosjanom, bo często występuje w telewizji. – Jeśli zostanie patriarchą, są duże szanse na poprawę stosunków z katolikami – mówi „Rz” rosyjski publicysta Dmitrij Babicz.

Jego zdaniem nic się natomiast nie zmieni, jeśli głową Cerkwi zostanie inny wymieniany kandydat – metropolita kałuski i borowski Klemens, który obecnie kieruje Wydziałem Administracyjnym patriarchatu. Jest bliższy Kremlowi niż Cyryl.

Rzadziej wymieniany wśród potencjalnych następców jest metropolita krutycki i kołomieński Juwenalij. Na razie z urzędu kierować będzie diecezją moskiewską.

[i]prus, reuters, afp, pap[/i]

[ramka][srodtytul]Aleksy II był symbolem Rosji[/srodtytul]

[b]Rz: Jak Jego Ekscelencja ocenia lata, kiedy patriarcha Aleksy II stał na czele rosyjskiej Cerkwi prawosławnej?[/b]

[b]Władyka Teofan:[/b] Patriarcha był, nie tylko dla Cerkwi, ale i dla całego narodu rosyjskiego, symbolem Rosji, jej nadzieją. W pracy stawiał sobie jeden cel: duchowe uzdrowienie po dziesięcioleciach, prawie całym wieku, bezbożnictwa. Budował kościoły, szkoły, organizował pomoc społeczną. Zawsze robił wszystko, by ratować społeczną stabilność i bezpieczeństwo. Gdy w 1993 roku państwo było na granicy wojny domowej, patriarcha ze wszystkich sił próbował temu zapobiec, nawoływał do powstrzymania się od przemocy. Doprowadził do zjednoczenia Cerkwi w Rosji i rosyjskiej Cerkwi za granicą. Całe rzesze, miliony ludzi zostało oderwanych od Rosji, ale zachowało wiarę. I udało się z nimi z powrotem połączyć.

[b]Zarzuca mu się, że zbytnio uzależnił Cerkiew od państwa.[/b]

To kompletna bzdura. Takie rzeczy mogą mówić tylko ludzie, którzy nie mają o niczym pojęcia. W czasach Aleksego Cerkiew była niezależna – takiej wolności nie doświadczyła nigdy wcześniej.

Po 70 latach kneblowania Kościoła w końcu odzyskał on wolność. Znaczące jest to, że zbiegło się to w czasie z upadkiem Związku Radzieckiego.

[b]Czy przywódca duchowy powinien mówić ludziom, jakie mają być ich poglądy polityczne i na kogo powinni głosować? Aleksy II nie stronił od komentowania polityki.[/b]

Przynależność do stanu duchownego nie sprawia, że przestajemy być częścią społeczeństwa. Patriarcha należał do niego tak samo jak każdy inny obywatel i miał prawo oceniać i mieć własne poglądy, a także je wyrażać. O to nikt nie może mieć do niego pretensji. Jeśli uważał, że Władimir Putin jest dobrym prezydentem, to miał prawo to powiedzieć, podobnie jeśli uznał, że Dmitrij Miedwiediew jest dobrym kandydatem na szefa państwa. Za to na pewno nie można mu zarzucić, że był człowiekiem słabym i ulegał wpływom. Nigdy nie bał się mówić, co myśli, nawet jeśli były to gorzkie i twarde słowa.

[b]Dlaczego patriarcha nie zgodził się na wizytę Ojca Świętego?[/b]

Po prostu jeszcze nie przyszedł na to czas. Trzeba najpierw wyjaśnić wszystkie problemy między nami. Aleksy II nie był zasadniczo przeciwny tej wizycie. Nie mówił: Nie, bo nie! Po prostu rozumiał, że takie spotkanie musi być odpowiednio zorganizowane, starannie przygotowane, bo inaczej nie przyniesie owoców.

[b]Czy Jego Ekscelencja dobrze znał patriarchę?[/b]

Znaliśmy się od 40 lat! Nasze drogi często się spotykały – ostatnio znalazłem jedno stare zdjęcie, na którym ja jeszcze jestem studentem, a on już metropolitą. Był człowiekiem pełnym majestatu, a przy tym bardzo skromnym. Gdy kilka tygodni temu przekazywaliśmy w darze dla Osetii Południowej 15 karetek pogotowia, nie zgodził się, by go podpisać. „Napiszcie, że to dar od Cerkwi prawosławnej” – mówił.

[b]Co się zmieni w Cerkwi po odejściu Aleksego II?[/b]

Za wcześnie na takie rozważania. Zbierze się synod, wybierze nowego patriarchę. Proszę jednak pamiętać: patriarchowie przychodzą i odchodzą, a Cerkiew jest wiecznie.

[i]rozmawiała Justyna Prus[/i][/ramka]

[i]Oficjalna strona rosyjskiej cerkwi