Dwóch premierów w Bagdadzie

W nocy z niedzieli na poniedziałek wierne premierowi Nuriemu al-Malikiemu oddziały specjalne obsadziły wiele ważnych obiektów w irackiej stolicy. Wcześniej Maliki wystąpił z przemówieniem telewizyjnym, w którym rozwiał nadzieje części polityków namawiających go do rezygnacji z trzeciej kadencji na czele rządu.

Konflikt wszedł w nową fazę, po tym gdy w poniedziałek prezydent powierzył wiceszefowi parlamentu Hajderowi al-Abadiemu obowiązki premiera, a w tym samym czasie Sąd Najwyższy uznał, że premierem powinien być jednak Maliki. Nie chce on ustąpić, chociaż najwyraźniej traci poparcie USA, Iranu, a nawet części posłów własnej partii.

Wielu Irakijczyków uważa, że do kryzysu i wybuchu islamskiej rebelii doprowadziła właśnie polityka dwukrotnego premiera. Zepchnął on sunnitów do roli obywateli drugiej kategorii i wywołał w ten sposób ich bunt przeciwko zdominowanym przez szyitów władzom centralnym.

Podobno jeszcze w zeszłym tygodniu Maliki rozważał swoje ustąpienie pod warunkiem zapewnienia bezpieczeństwa jego rodzinie i współpracownikom. W weekend najwyraźniej zmienił zdanie i zapowiedział, że poda do sądu wybranego przez parlament nowego prezydenta Fuada Massuma, który jego zdaniem naruszył konstytucję. Za „bunt" prezydenta Maliki uznał próby niedopuszczenia do powierzenia mu steru rządów na kolejną kadencję, co miało nastąpić do niedzieli.

W tej sytuacji premier dał swoim oddziałom sygnał do działania. Jednocześnie w centrum Bagdadu odbyła się demonstracja poparcia dla starego-nowego szefa rządu.

Niestety, znacznie mniej zrozumienia dla poczynań Malikiego mają rządy państw, na których wsparciu Irakowi zależy najbardziej. Sekretarz stanu USA John Kerry, który przebywa w Australii, wyraził poparcie dla prezydenta Massuma i wezwał Irakijczyków do zachowania spokoju. „Proces wyłaniania rządu jest krytyczny dla ustanowienia stabilności i spokoju w Iraku i mamy nadzieję, że pan Maliki nie będzie mącił tej wody" – powiedział Kerry.

Także specjalny wysłannik ONZ do Iraku Nikołaj Mładenow wezwał Irakijczyków do „okazania wstrzemięźliwości i zachowania spokoju".

Polityczna batalia toczy się w Bagdadzie w czasie, gdy w północnym Iraku rebelianci z ISIS zaczęli zagrażać Autonomii Kurdyjskiej, jedynemu w miarę stabilnemu obszarowi rozdartego konfliktami państwa. Ofensywa islamistów pod koniec tygodnia zagroziła nawet Irbilowi, stolicy kurdyjskiego okręgu, który na dodatek zalewa fala tysięcy jazydów i chrześcijan wypędzonych ze swoich odwiecznych siedzib przez islamskich fanatyków.

– Na razie w Irbilu mamy względny spokój i czujemy się bezpiecznie – mówi „Rz" Ferhad Pirbal, kurdyjski wykładowca uniwersytecki. – W mieście jest mnóstwo uchodźców, ale nasza administracja i organizacje społeczne dają sobie radę. Gorzej jest poza Irbilem, gdzie ludzie cierpią znacznie bardziej, a możliwości udzielania im pomocy są ograniczone. Trzeba też pamiętać, że rząd Malikiego nie płaci już nic na utrzymanie naszej administracji [to represja Bagdadu za eksport ropy naftowej przez Kurdów z pominięciem władz centralnych – red.].

Problemem sił kurdyjskich jest brak ciężkiego uzbrojenia, którego Amerykanie nie pozostawili im w czasie wycofywania swych sił w 2011 r. z obawy, by Autonomia Kurdyjska nie ogłosiła pełnej niepodległości, doprowadzając w ten sposób do rozpadu Iraku.

Tymczasem Państwo Islamskie przejęło broń z zajętych w czerwcu arsenałów i zdobyło przewagę techniczną. – Mamy nadzieję, że Zachód nam pomoże, bo peszmergowie [żołnierze kurdyjscy] mają dość woli walki, potrzebują tylko lepszej broni – mówi prof. Pirbal.