Były prezydent Niemiec jest już 16. laureatem Nagrody, wręczanej od 4 czerwca 2004 r. Dołączył w ten sposób do grona tak zasłużonych postaci jak prezydenci George W. Bush, Vaclav Havel, czy Valdas Adamkus. – To, że nagrodę tą otrzymał Niemiec, niedługo przed 80 rocznicą rozpoczęcia Drugiej Wojny Światowej, 30 lat po upadku żelaznej kurtyny, wydaje mi się bardzo symboliczne – powiedział podczas uroczystej gali, która odbyła się w czwartek 6 czerwca we Wrocławiu.
Jak uzasadniał dr Adolf Juzwenko, sekretarz Kapituły Nagrody Jana Nowaka-Jeziorańskiego, wyróżnienie zostało przyznane Joachimowi Gauckowi za „budowę pojednania europejskiego w duchu prawdy i sprawiedliwości”.
Joachim Gauck zasłynął jako bezkompromisowy prezes Federalnego Urzędu ds. Akt Stasi (1990-2000). Ten niemiecki duchowny luterański, bezpartyjny działacz polityczny i publicysta, od marca 2012 do marca 2017 pełnił funkcję prezydenta Republiki Federalnej Niemiec.
Nagroda Jana Nowaka-Jeziorańskiego została ustanowiona przez Miasto Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Uniwersytet Wrocławski, Kolegium Europy Wschodniej oraz Jana Nowaka-Jeziorańskiego,, słynnego kuriera AK. Intencją twórców było honorowanie nią osób i instytucji, które miały znaczący udział w obaleniu komunizmu, odzyskaniu przez Polskę niepodległości oraz wniosły istotny wkład w budowę i kształtowanie społeczeństwa obywatelskiego w Polsce oraz w Europie Środkowej i Wschodniej.
Nagroda jest wręczana w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich we Wrocławiu w rocznicę wyborów do Sejmu i Senatu z 1989 roku. To tam znajdują się bezcenne archiwa Jana Nowaka-Jeziorańskiego i Władysława Bartoszewskiego.
