Musi być porządek w gminnej kasie

Zasady odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych określają przepisy ustawy z 17 grudnia 2004 r. Podlegają jej przede wszystkim osoby wchodzące w skład organu wykonującego budżet (plan finansowy) jednostki należącej do sektora finansów publicznych. W odniesieniu do samorządu terytorialnego będą to zatem wójtowie (burmistrzowie, prezydenci miast), jak również członkowie zarządów powiatów i województw.

Odpowiedzialności tej podlegają ponadto pracownicy jednostek sektora finansów publicznych, którym powierzono określone obowiązki w zakresie gospodarki finansowej (np. skarbnik, księgowy) lub obowiązki przewidziane w przepisach o zamówieniach publicznych.

Za naruszenie dyscypliny finansów publicznych pociągnięte mogą być również osoby gospodarujące środkami publicznymi przekazanymi jednostkom niezaliczanym do sektora finansów publicznych.

[srodtytul]Za co sankcja[/srodtytul]

Czyny naruszające dyscyplinę finansów publicznych wymienione zostały w art. 5 – 18 ustawy. Jako przykład podać można chociażby niedochodzenie należności budżetowych gminy (z wyjątkiem podatków), niedokonanie wpłaty do budżetu powiatu nadwyżki dochodów przez powiatową jednostkę budżetową, przekazanie dotacji z naruszeniem zasad lub trybu jej udzielania, np. szkole niepublicznej. Czynem takim jest także dokonanie zmian w budżecie bez upoważnienia lub z jego przekroczeniem, jak również zaciągnięcie zobowiązań bez upoważnienia.

[ramka][b]Uwaga [/b]

Do należności podatkowych, które stanowią dochody budżetu państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, nie stosuje się ustawy o naruszeniu dyscypliny finansów publicznych. [/ramka]

Naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest wreszcie udzielenie zamówienia publicznego wykonawcy, który nie został wybrany w trybie określonym w przepisach ustawy – Prawo zamówień publicznych, czy zawarcie z wykonawcą umowy w sprawie takiego zamówienia bez zachowania formy pisemnej czy na czas dłuższy niż określony w przepisach tej ustawy. Również w razie unieważnienia postępowania o udzielenie zamówienia z naruszeniem przepisów należy się liczyć z pociągnięciem do odpowiedzialności.

[b]Odpowiedzialność ponosi się niezależnie od tego, czy naruszenie nastąpiło umyślnie czy też nie. Nie wyłącza jej nieświadomość tego, że działanie lub zaniechanie stanowi naruszenie tej dyscypliny. [/b]Z jednym wyjątkiem: jeżeli nieświadomość była usprawiedliwiona.

Ustawa definiuje, kiedy mamy do czynienia z umyślnym, a kiedy z nieumyślnym naruszeniem tej dyscypliny. W pierwszym wypadku ma to miejsce w sytuacji, w której sprawca miał zamiar je popełnić, to jest chciał je popełnić, albo przewidując możliwość jego popełnienia, godził się na to. W drugim, jeżeli sprawca, nie mając zamiaru jego popełnienia, popełnił je jednak na skutek niezachowania ostrożności wymaganej w danych okolicznościach, mimo że możliwość popełnienia naruszenia dyscypliny finansów publicznych przewidywał albo mógł przewidzieć.

[srodtytul]Wyłączenie karalności[/srodtytul]

Dyscypliny finansów publicznych nie narusza natomiast osoba, która z powodu choroby psychicznej lub innego zakłócenia czynności psychicznych nie mogła w czasie czynu rozpoznać jego znaczenia lub pokierować swoim postępowaniem. Ponadto ustawa przewiduje, że jej przepisów nie stosuje się wówczas, gdy naruszenie spowodowało niewielki uszczerbek w finansach (art. 26 ustawy). Wymienione w nim enumeratywnie działania lub zaniechania nie stanowią naruszenia dyscypliny finansów publicznych, jeżeli ich skutkiem jest uszczerbek w kwocie nieprzekraczającej łącznie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w roku poprzednim, ogłoszonego przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Monitorze Polskim na podstawie art. 5 ust. 7 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych. Obecnie kwota ta wynosi 2275,37 zł.

Odpowiedzialność tę wyłącza ponadto wykonywanie polecenia przełożonego (art. 29 ustawy). Warunkiem jest jednak zgłoszenie pisemnego zastrzeżenia przed jego wykonaniem oraz otrzymanie od kierownika jednostki lub dysponenta środków publicznych pisemnego potwierdzenia polecenia wykonania kwestionowanego zadania.

Wreszcie przepisy ustawy określają [b]okoliczności, w których można odstąpić od wymierzania kary. Jako pierwszą wymienić należy znikomy stopień szkodliwości popełnionego czynu dla finansów publicznych.[/b] Stopień szkodliwości oceniają organy prowadzące postępowanie. Drugą jest przewidziana w art. 27 ust. 1 ustawy norma, zgodnie z którą nie dochodzi się odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych w wypadku działania lub zaniechania podjętego wyłącznie w celu ograniczenia skutków zdarzenia losowego. Zdarzeniem takim zgodnie z ustawą jest zdarzenie wywołane przez czynniki zewnętrzne, którego z pewnością nie można przewidzieć. W szczególności zagrażające bezpośrednio życiu lub zdrowiu ludzi, grożące powstaniem szkody niewspółmiernie większej niż spowodowana działaniem lub zaniechaniem naruszającym dyscyplinę finansów publicznych.

[ramka][b]Zwolnienie z pracy nie niweczy odpowiedzialności[/b]

Nie można przyjąć, że osoba fizyczna, której zarzucono naruszenie dyscypliny finansów publicznych, unika odpowiedzialności tylko na tej podstawie, iż w momencie wydania orzeczenia przez właściwą komisję nie jest już pracownikiem jednostki sektora finansów publicznych. Prowadziłoby to w konsekwencji do łatwego unikania odpowiedzialności za czyny naruszające ład finansów publicznych. Brak jest podstaw do stwierdzenia, że ustawodawca godzi się na zaniechanie dochodzenia odpowiedzialności w przypadku łamania prawa finansowego przez tych pracowników, którzy po popełnieniu czynu zabronionego tracą status pracowników jednostki sektora finansów publicznych (orzeczenie Głównej Komisji Orzekającej z 29 września 2005 r. LexPolonica nr 392332). [/ramka]

[i][b]Podstawa prawna:[/b]