Jak gminy mogą pomóc lokalnym firmom

Jednostki samorządu terytorialnego mogą oferować swoim lokalnym przedsiębiorcom różnego rodzaju pomoc w przetrwaniu czasów kryzysu – taką choćby jak obniżenie czynszów najmu czy dzierżawy tym, którzy w prowadzonej działalności korzystają z mienia komunalnego.

– Przedsiębiorców można również wspierać, tworząc dla nich specjalnie fundusze poręczeniowe i pożyczkowe – mówi Anna Sobańska-Devos, prawnik w kancelarii Gide Loyrette Nouel – Udzielają one pożyczek lub poręczeń przedsiębiorcom, którzy potrzebują środków na bieżącą działalność gospodarczą czy na inwestycje. Takie fundusze mogą stanowić istotną alternatywę dla kredytów bankowych (pożyczki) lub też pomoc w ich uzyskaniu (poręczenia). Trzeba jednak zaznaczyć, że oferta jest przeznaczona przede wszystkim dla małych przedsiębiorców, a maksymalna wysokość pożyczek i poręczeń jest ograniczona.

Dla tej grupy przedsiębiorców znaczenie mieć będą także możliwe do stosowania przez gminne organy podatkowe ulgi i zwolnienia w lokalnych daninach publicznych.

[srodtytul]Uchwały przed rokiem podatkowym[/srodtytul]

Szczegółowe zasady naliczania i pobierania podatków oraz opłat lokalnych zasilających gminne budżety zawierają ustawy. Do najważniejszych należy [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=B7D01B4C790B6BDA1D99C24346A01E48?id=182297]ustawa z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych,[/link] której przepisy normują właśnie problematykę dwóch najważniejszych podatków: od nieruchomości oraz od środków transportowych. Ustawa ta przyznała radom gmin kompetencję do corocznego ustalania szczegółowych stawek tych danin, oczywiście z uwzględnieniem ich ustawowego pułapu. W odniesieniu do podatku od środków transportowych ustawa określa jednocześnie również jego minimalne stawki.

Są one co roku waloryzowane przez ministra finansów na zasadach określonych w art. 20 ustawy.

Uchwały określające obowiązujące stawki podatków w danym roku rady gmin powinny podjąć jeszcze przed rozpoczęciem roku podatkowego. Podejmując stosowną uchwałę, rada może różnicować wysokość stawek dla poszczególnych przedmiotów opodatkowania, biorąc pod uwagę m.in. lokalizację nieruchomości, rodzaj prowadzonej działalności, rodzaj zabudowy czy też sposób wykorzystania na przykład gruntów i budynków. Ponadto ustawodawca przyznał radom kompetencje do wprowadzenia innych zwolnień przedmiotowych niż przewidziane w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych. Organ uchwałodawczy nie może natomiast ustanowić na terenie gminy zwolnień podmiotowych odnoszących się na przykład do podatników będących przedsiębiorcami.

[srodtytul]Na korzyść podatnika[/srodtytul]

Jakie zatem działania na rzecz firm lokalnych może podjąć rada, aby zmniejszyć ich zobowiązania podatkowe? Odpowiedź wydaje się prosta: powinna obniżyć stawki podatkowe. Powstaje jednak wątpliwość, [b]czy takie działanie nie pozostaje w sprzeczności z przepisami ustawowymi, które co do zasady zabraniają zmiany reguł gry w trakcie roku podatkowego[/b]. Wypowiedział się na ten temat m.in. [b]Naczelny Sąd Administracyjny – ośrodek zamiejscowy we Wrocławiu – w wyroku z 1 października 2003 r. (sygn. akt I SA Wr 1608/03)[/b] Oddalając skargę gminy Trzebnica na decyzję Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej stwierdzającą nieważność uchwały obniżającej ustalone przez nią wcześniej stawki podatku od nieruchomości, przyznał, że nie ma przeszkód, aby gmina mogła obniżyć stawki podatku w ciągu roku. Wówczas ma obowiązek zapewnić odpowiednie przepisy przejściowe.

Musi być w nich określone, co się stanie z osobą, która zapłaci podatek według starych stawek w sytuacji, w której gmina obniży podatki w ten sposób, że do czasu wejścia nowych stawek będą obowiązywały stare. Powinny być także zawarte w uchwale przepisy określające sposób i podstawę zmiany decyzji już doręczonej podatnikom. Obniżać podatki należy tak, aby wszystkim podatnikom zapewnić równe traktowanie wobec prawa.

Za możliwością takiej zmiany opowiedział się także[b] NSA – ośrodek zamiejscowy w Łodzi – w wyroku z 22 maja 2001 r.(sygn. akt I SA/Łd 551/99).[/b]W orzeczeniu stwierdził, że zmiana taka jest dopuszczalna, jednak wyłącznie w granicach maksymalnych stawek określonych w ustawie, a nowe stawki mogą obowiązywać dopiero od daty wejścia w życie uchwały je zmieniającej.

Kolejnym sposobem na obniżenie kosztów prowadzenia działalności gospodarczej może być uzyskanie ulgi, odroczenia lub umorzenia podatku lokalnego. Takie decyzje podejmują wójt, burmistrz lub prezydent. Mają oni prawo do zaniechania poboru w zakresie podatków stanowiących dochody gmin i wpłacanych bezpośrednio na ich rachunek. Zasady udzielania ulg w opłacie lokalnych danin publicznych uregulowane zostały w przepisach ordynacji podatkowej (art. 67a § 1).

[srodtytul]Poboru podatku nie można zaniechać[/srodtytul]

Pamiętać również należy, że stosowanie ulg czy zwolnień w podatkach lokalnych – czy to dotyczących indywidualnych przedsiębiorców, czy też w ramach tworzonych przez gminy programów pomocowych – może być zakwalifikowane jako tzw. pomoc publiczna, której udzielanie jest co do zasady zakazane wszystkim państwom członkowskim Wspólnoty Europejskiej.

Jeżeli podatnik prowadzi działalność gospodarczą jedynie na określonym terenie, a jego podstawowym odbiorcą są podmioty krajowe i nie ma przy tym licznych powiązań z przedsiębiorcami zagranicznymi, można przyjąć, że pomoc jemu udzielona nie doprowadzi do zakłóceń w konkurencji, źle się odbijającej na wymianie handlowej w obrębie Unii Europejskiej, a zatem nie stanowi pomocy publicznej.

Trzeba także zwrócić uwagę, że ani wójt, ani burmistrz, ani też urząd skarbowy nie mogą zaniechać ustalania w całości lub w części podatków stanowiących gminne dochody.

[ramka][b]Komentuje Maciej Grela, doradca podatkowy w kancelarii Gide Loyrette Nouel[/b]