O ustroju gminy stanowi jej statut

Jakie zagadnienia powinien regulować ten dokument? Odpowiedź na to pytanie rozrzucona została w różnych miejscach [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=45091F54380E5A73B409F736DE44F590?id=163433]gminnej ustawy ustrojowej[/link].

[srodtytul]Procedura przyjmowania[/srodtytul]

Idąc od jej przepisów początkowych można wskazać, że w statucie uregulowane być powinny m.in. zasady tworzenia, łączenia, podziału oraz znoszenia jednostek pomocniczych gmin: sołectw, dzielnic, osiedli i innych (art. 5 ust. 3).

Akt ten określać powinien również zasady dostępu do związanych z działalnością tej jednostki dokumentów (art. 11b ust. 3), a także zasady i tryb działania komisji rewizyjnej ( art. 18a ust. 5), organizację wewnętrzną oraz tryb pracy organów gminy (art. 22 ust. 1), czy zasady tworzenia klubów radnych (art. 23 ust. 2). Statut określa także uprawnienia jednostek pomocniczych do prowadzenia gospodarki finansowej w ramach budżetu gminy (art. 51 ust. 3).

Uchwalenie statutu gminy należy do wyłącznej kompetencji jej organu stanowiącego. Jednak w przypadku największych gmin uchwalenie tego aktu wymaga współdziałania z premierem.

Art. 3 ust. 2 ustawy stanowi bowiem, że projekt statutu gminy powyżej 300 tys. mieszkańców podlega uzgodnieniu z prezesem Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej.

Warto zwrócić uwagę, że jak podkreślił [b]WSA w Gliwicach w wyroku z 2 marca 2009 r. [/b]na tym etapie wojewoda nie może wydać rozstrzygnięcia nadzorczego dotyczącego uchwalanego statutu. Jego uprawnienie – jako organu nadzoru – zaczyna się dopiero od momentu podjęcia przez radę gminy uchwały o przyjęciu uzgodnionego projektu statutu (IV SA/Gl 904/08).

Ustawodawca nie określa jednocześnie żadnego specjalnego trybu obowiązującego przy podejmowaniu uchwały w sprawie statutu gminy. Oznacza to, że obowiązują zasady ogólne zawarte w art. 14 ustawy o samorządzie gminnym. [b]Statut zatem jest przyjmowany zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowego składu rady, w głosowaniu jawnym. [/b]

Tak uchwalony przez radę statut gminy podlega opublikowaniu we właściwym wojewódzkim dzienniku urzędowym (art. 22 ust. 2). Wchodzi w życie w terminie 14 dni od dnia ogłoszenia. Pamiętać również należy, że statut jest aktem prawa miejscowego.

[srodtytul]Postanowienia zabronione...[/srodtytul]

Jak już zostało to wspomniane statut gminy nie powinien powtarzać zapisów ustawy o samorządzie gminnym. Nie powinien również zawierać regulacji z nią sprzecznych, ani też jego postanowienia nie mogą być interpretowane w sposób sprzeczny z jej przepisami. Ponadto bogate źródło informacji na temat, jakie zapisy w statucie znajdować się nie powinny zawiera orzecznictwo sądów administracyjnych.

I tak [b]WSA w Krakowie w wyroku z 24 października 2007 r.[/b] stwierdził, że o ile rada gminy może wprowadzić w statucie zapisy regulujące zasady funkcjonowania klubów radnych, to już nie posiada takiej kompetencji w stosunku do tworzonych przez radnych kół (III SA/Kr 625/07).

Z kolei WSA w Olsztynie odniósł się do regulacji statutowych wydawanych na podstawie art. 22 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym. Stwierdził – w wyroku z 28 października 2008 r. – że o ile przepis ten jest podstawą do określenia zasad funkcjonowania gminnych organów, to nie można z niego wywodzić kompetencji dla rady do określania trybu pracy radnych, obejmujących ich działania poza radą (II SA/Ol 737/08).

W wyroku tym sąd stwierdził ponadto, że [b]statut nie może przyznawać mieszkańcom gminy inicjatywy uchwałodawczej[/b]. Brak w ustawie o samorządzie gminnym regulacji odnoszących się do przyznania mieszkańcom prawa do wnoszenia pod obrady rady projektów uchwał ocenić należy jako wybór ustawodawcy.

Jego milczenie należy interpretować w tym przypadku jako brak zgody na taką formę sprawowania władzy przez mieszkańców gminy. Pominięcie przez ustawodawcę tak silnego środka oddziaływania przez mieszkańców na organ gminy nie powinno być traktowane jako pozostawienie wolnego pola regulacjom statutowym, lecz jako świadome wyłączenie tej instytucji z uprawnień przysługujących mieszkańcom gminy.

O dopuszczalnym zakresie regulowania działalności organów gminy w statucie wypowiedział się również [b]NSA w wyroku z 14 czerwca 1995 r.[/b] Stwierdził w nim, że przepisy ustawy o samorządzie terytorialnym (obecnie gminnym) regulują w sposób bezwzględnie wiążący podstawowe kwestie ustrojowe samorządu (II SA 972/95). Wychodząc z takich założeń, sąd uznał za niedopuszczalne powoływanie w statucie prezydium rady.

[srodtytul]... i dopuszczalne[/srodtytul]