Brak absolutorium dla wójta oznacza inicjatywę referendum ws. jego odwołania

Z przepisów ustawy o finansach publicznych wynika, że uchwałę w sprawie udzielenia bądź nieudzielenia wójtowi absolutorium z wykonania ubiegłorocznego budżetu rada gminy podejmuje do 30 czerwca.

Z ustawy o samorządzie gminnym wynika natomiast, że uchwała w sprawie nieudzielenia wójtowi absolutorium z wykonania budżetu może uruchomić procedurę usunięcia go z urzędu. Tak wynika z art. 28a gminnej ustawy ustrojowej.

Imienne głosowanie

– Uruchomienie tej procedury jest możliwe dopiero po przyjęciu przez radę odrębnej uchwały, przy czym nie może być ona podjęta wcześniej niż po upływie 14 dni od przyjęcia uchwały w sprawie nieudzielenia wójtowi absolutorium – mówi Paweł Chmielnicki, profesor Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie. – Co charakterystyczne, ustawodawca wymaga, aby przed głosowaniem nad tą uchwałą rada zapoznała się z uchwałą regionalnej izby obrachunkowej w sprawie nieudzielenia absolutorium oraz wyjaśnieniami wójta – dodaje profesor.

– Odwołanie wójta w drodze referendum, bez możliwości odwołania go przez radę gminy, to konsekwencja tego, iż wybór na stanowisko wójta następuje w wyborach powszechnych – komentuje Andrzej Szewc, profesor Politechniki Świętokrzyskiej w Kielcach. – Taka konstrukcja prawna powoduje więc, że wójt nie ponosi odpowiedzialności przed radą, lecz przed wspólnotą samorządową.

– Uchwałę o przeprowadzeniu referendum w sprawie odwołania wójta rada gminy podejmuje bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady, w głosowaniu imiennym – wyjaśnia Agnieszka Rzetecka-Gil, radca prawny. – Ten szczególny tryb wskazuje na znaczenie, jakie ustawodawca nadaje tej procedurze.

Treść uchwały

Uchwała o przeprowadzeniu referendum w sprawie odwołania wójta powinna w swojej treści zawierać pytanie dotyczące odwołania wójta w drodze referendum, termin przeprowadzenia referendum, wzór karty do głosowania oraz wzory nakładek na karty do głosowania sporządzonych w alfabecie Braille'a, a także kalendarz czynności związanych z przeprowadzeniem referendum. Uchwała musi zostać ogłoszona w wojewódzkim dzienniku urzędowym, a także rozplakatowana lub też ogłoszonaw inny sposób zwyczajowo przyjęty.

– O ile jednak uchwały w sprawie nieudzielenia absolutorium wójt nie może zaskarżyć do sądu administracyjnego, o tyle uchwałę w sprawie referendum jak najbardziej – wskazuje Agnieszka Rzetecka-Gil. – Gdyby bowiem odmówić wójtowi takiego prawa, stałoby się niemożliwe jakiekolwiek poszukiwanie przez niego ochrony sądowej na jakimkolwiek etapie postępowania zmierzającego do pozbawienia go mandatu pochodzącego z powszechnych wyborów, w tym chociażby kwestionowanie pozbawienia go prawa do wysłuchania.

Referendum w sprawie odwołania wójta z inicjatywy rady gminy przeprowadza się w dzień wolny od pracy najpóźniej w 50. dniu od dnia opublikowania uchwały w wojewódzkim dzienniku urzędowym.

– Referendum jest ważne, gdy weźmie w nim udział nie mniej niż 3/5 liczby osób uczestniczących w wyborze wójta. Wynik jest rozstrzygający, jeżeli za odwołaniem zostanie oddanych więcej niż połowa ważnych głosów – wskazuje Stefan Płażek, adiunkt w Katedrze Prawa Samorządu Terytorialnego Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Kiedy wójt traci stanowisko

W ustawie o samorządzie gminnym wyróżnia się pięć sposobów ustania mandatu wójta:

- odwołanie w drodze referendum z powodu nieudzielenia mu absolutorium (art. 28a ustawy),