Jak księgować fundusz alimentacyjny

Ośrodki pomocy społecznej i urzędy gmin realizujące zadanie zlecone związane z wypłatą świadczeń alimentacyjnych nadal mają poważne problemy z księgowaniem tego typu wypłat. Dlatego warto je wyjaśnić.

Dodatkowo dochodziło do błędnych interpretacji § 7 ust. 2 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=732B2E0DE492613A112E9C1D06A8D1A7?id=182586]rozporządzenia Ministra Finansów z 28 lipca 2006 roku w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz niektórych jednostek sektora finansów publicznych (Dz.U. z 2006 r. nr 142 poz.1020 ze zm.)[/link].

Przedstawiony schemat księgowań funduszu alimentacyjnego wypełnia wytyczne zawarte w komunikacie będącym [link=http://www.rp.pl/artykul/406042,421462_Jakie_sa_zasady_ewidencji_funduszu_alimentacyjnego.html]odpowiedzią Ministerstwa Finansów na pytanie dotyczące problemów księgowych związanych z ewidencją funduszu alimentacyjnego[/link].

Do nieprawidłowości zwianych z ewidencją księgową funduszu alimentacyjnego zaliczyć można dokonywanie przypisu należności na dłużnika alimentacyjnego dopiero w momencie wpłaty komornika „kasowo”. Skutkowało to nieujęciem faktycznych należności wynikających z art. 27 ust. 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=8A03C0A9A66A73566AF23DA348632194?id=295707]ustawy z 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów[/link] i naruszeniem zasady memoriału.

Nieprawidłowością było również ujmowanie przypisu według zasady memoriału ale z błędnym zinterpretowaniem przepisów § 7 ust. 2 rozporządzenia Ministra Finansów z 28 lipca 2006 roku, tj. ujmowanie należności jako zobowiązań. To z kolei skutkowało wykazywaniem sald nieistniejących zobowiązań jednostek realizujących zadanie wobec budżetu państwa lub/i gminy dłużnika.

Zgodnie ze wspomnianymi przez MF w komunikacie przepisami [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=182453]rozporządzenia Ministra Finansów z 24 lipca 2006 r. w sprawie planów finansowych zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych jednostkom samorządu terytorialnego ustawami, przekazywania dotacji celnych i przekazywania pobranych dochodów związanych z realizacją tych zadań (Dz.U. z 2006 r. nr 135, poz. 955)[/link] samorząd powinien rozliczać się z budżetem państwa z dochodów pobranych a nie przypisanych. To oznacza, że kwotę zobowiązań wobec budżetu państwa stanowią kwoty pobrane od dłużników przez komorników, które winny być przekazane do skarbnika i ujmowane na koncie 224 „Rozrachunki budżetu” planu kont organu finansowego, a nie koncie 225 „Rozrachunki z budżetami” jednostki realizującej zadanie.

[ramka][b]Przykład[/b]

Jeśli wypłacono świadczenie w kwocie 100 zł, to regionalne izby obrachunkowe zalecały następujące księgowanie:

strona WN konta 221 Należności z tytułu dochodów budżetowych w kwocie 100 zł.

strona MA konta 750 Przychody i koszty finansowe w kwocie 20 zł oraz

strona MA konta 225 Rozrachunki z budżetami w kwocie 60 zł oraz

strona MA konta 240 Pozostałe rozrachunki (lub na koncie 225 z analityką gmina dłużnika) w kwocie 20 zł.

Jeśli komornik nic nie wyegzekwował od dłużnika alimentacyjnego (a jest to dość normalne zjawisko w tym zadaniu), to po zalecanym przez RIO księgowaniu jednostki wykazywały salda zobowiązań na koncie 225 w kwocie 60 zł i na koncie 240 w kwocie 20 zł. Tym samym nie spełniały określonych ustawą o rachunkowości zasad wyceny aktywów i pasywów (art. 28 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=AC2CEA3529BF1BB09ECEA6C665F5F03A?id=324433 ustawy o rachunkowości[/link]) a nawet określonej w artykule 3 ustęp 1 pkt. 20 definicji zobowiązań.[/ramka]

Oczywiste jest, że skoro zgodnie z art. 27 ust. 4 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=825F8EF54DD38838302B1FB054B354E8?id=295707]ustawy z 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów[/link] 20 proc. kwot należności stanowi dochód własny gminy wierzyciela, 20 proc. kwoty stanowi dochód własny gminy dłużnika, a pozostałe 60 proc. tej kwoty oraz odsetki stanowią dochód budżetu państwa, o ile te należności zostaną wyegzekwowane przez komornika.

Jeśli zatem komornik nic nie wyegzekwuje od dłużnika alimentacyjnego, to u stosujących zalecany przez RIO schemat księgowań wykazane zostaną nieprawidłowe salda zobowiązań, gdyż 60 proc. od zera stanowi zero, a 20 proc. od zera również jest zerem.

Warto również zauważyć, iż koncepcja ujmowania należności jako zobowiązań, opracowana przez jednego z radców Departamentu Budżetu Państwa MF i twórcę planów kont, oparta na zasadach ewidencji podatku VAT, jest błędna, ponieważ obowiązek podatkowy dotyczący VAT związany jest z zasadą memoriału, a zadania zlecone rozlicza się od dochodów pobranych, czyli związany jest z zasadą kasową.

Tak też stanowi art. 255 ust. 1 nowej [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=BDE898769F4D839BD6E9162CD13216C5?id=282315]ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2009 r. nr 157 poz.1240)[/link]. Zgodnie z tym przepisem zarząd jednostki samorządu terytorialnego przekazuje pobrane dochody budżetowe związane z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych jednostce samorządu terytorialnego odrębnymi ustawami, pomniejszone o określone w odrębnych ustawach dochody budżetowe przysługujące jednostce samorządu terytorialnego z tytułu wykonywania tych zadań, na rachunek bieżący dochodów dysponenta części budżetowej przekazującego dotację celową, według stanu środków określonego na:

1) 10 dzień miesiąca - w terminie do 15 dnia danego miesiąca;

2) 20 dzień miesiąca - w terminie do 25 dnia danego miesiąca.

Nieprawidłowością jest również ujmowanie kwot wypłacanych świadczeń „pod listą wypłat”, bez ujęcia wynikających z decyzji przyznających świadczenia zobowiązań i rozliczeń międzyokresowych kosztów.

Błędem było również aktualizowanie należności od dłużników alimentacyjnych zbiorczymi „hurtowymi” odpisami. Tak dzieje się np. w Warszawie według Zarządzenia Nr 2666/2009 Prezydenta Miasta Stołecznego Warszawy z 19 lutego 2009 roku w sprawie zasad dokonywania odpisów aktualizujących wartość należności Urzędu m. st. Warszawy.

Błędna były również inne zalecenia pracowników RIO takie jak np. odpisywanie należności na 31 grudnia a przypisywanie na 1 stycznia bez stosownych informacji od komorników prowadzących postępowanie.