Kłopotliwy problem, czyli gdzie wywozić śnieg z ulic i chodników

Jak wynika z art. 3 ust. 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=C26A74DC1C342E96EA428F90BFC0721E?id=180129]ustawy z 13 września 1996 r., utrzymanie czystości i porządku w gminach[/link] należy do obowiązkowych zadań własnych tych jednostek samorządu terytorialnego.

Odbywa się to m.in. poprzez zapobieganie zanieczyszczaniu ulic, placów i terenów otwartych w szczególności przez zbieranie i pozbywanie się błota, śniegu, lodu oraz innych zanieczyszczeń uprzątniętych z chodników przez właścicieli nieruchomości (art. 3 ust. 2 pkt 3 cyt. ustawy) oraz sprzątanie i pozbywanie się błota, śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń z chodników, jeżeli gmina pobiera opłaty z tytułu postoju lub parkowania pojazdów samochodowych na takim chodniku (art. 5 ust. 5 cyt. ustawy).

Nie tylko gminy ponoszą zresztą odpowiedzialność za uprzątnięcie śniegu. Wskazać można chociażby art. 5 ust. 1 pkt 4 cyt. ustawy, zgodnie z którym za uprzątnięcie błota, śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń z chodników położonych wzdłuż nieruchomości odpowiadają właściciele tych nieruchomości.

Jak widać, obowiązki gmin nie kończą się na odśnieżaniu ulic. Śnieg należy także zebrać, a następnie w odpowiedni sposób się go pozbyć. Metoda postępowania uzależniona jest przede wszystkim od uznania, czy śnieg jest odpadem, czy też nie. W tym miejscu zdania urzędników są podzielone, choć większość z nich przychyla się do pierwszej opinii.

[srodtytul]Substancja trudna do sklasyfikowania[/srodtytul]

Co miałoby świadczyć o tym, iż śnieg należy uznać za odpad?

Zgodnie z art. 3 ust. 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=F37808976D68AB1016AB6CA8EEF83575?id=185040]ustawy o odpadach[/link] jest nim każda substancja lub przedmiot należący do jednej z kategorii określonych w załączniku nr 1 do ustawy, których posiadacz się pozbywa, zamierza się pozbyć lub do ich pozbycia się jest obowiązany.

Odpowiedzieć należałoby więc przede wszystkim na pytania, czy śnieg jest substancją (ustawa nie wskazuje, jak definiować termin substancja, co w konsekwencji nakazuje uznać, iż należy definiować ją w szeroki sposób) zaliczoną do którejś ze wskazanych kategorii, czy gminy pozbywają się go, zamierzają się pozbyć lub do jego pozbycia się są zobowiązane oraz czy w ogóle gminy uznać można za posiadacza śniegu.

Odnośnie do pierwszego z pytań niezależnie od tego, czy zebrany z ulic śnieg w zależności od jego właściwości zakwalifikować do kategorii Q5 (substancje lub przedmioty zanieczyszczone lub zabrudzone w wyniku planowych działań), czy też Q16 (wszelkie substancje lub przedmioty, które nie zostały uwzględnione w powyższych kategoriach), uznać można, że znajduje on wśród tych kategorii swoje miejsce.

Także na drugie pytanie odpowiedzieć należy twierdząco. Jak już wskazano, do zbierania i pozbywania się śniegu zobowiązuje bowiem gminy ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Na trzecie pytanie odpowiada sama ustawa o odpadach.

W art. 3 ust. 3 pkt 13 definiuje ona bowiem posiadacza odpadów jako każdego, kto faktycznie włada odpadami (wytwórcę odpadów, inną osobę fizyczną, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną), z wyłączeniem prowadzącego działalność w zakresie transportu odpadów.

Co więcej, zgodnie z cyt. artykułem domniemywa się, że władający powierzchnią ziemi jest posiadaczem odpadów znajdujących się na nieruchomości. Zgarniany z ulic, placów i terenów otwartych śnieg uznać należy więc za odpad.

Ustawa nie przesądza jednak, czy zakwalifikować go należy do grona odpadów niebezpiecznych. Niewątpliwie zależy to przede wszystkim od miejsca, z którego został on zebrany.

Poza różnymi mieszankami chlorków sodu, magnezu i wapnia używanych w trakcie odśnieżania (patrz rozporządzenie ministra środowiska z w sprawie rodzajów i warunków stosowania środków, jakie mogą być używane na drogach publicznych oraz ulicach i placach) śnieg zanieczyszczony jest bowiem często także chociażby smarami i olejami samochodowymi oraz zwierzęcymi odchodami.

[srodtytul]Składować czy utylizować[/srodtytul]

W świetle art. 9 ust. 1 ustawy o odpadach odpady powinny być w pierwszej kolejności poddawane odzyskowi lub unieszkodliwiane w miejscu ich powstawania.

Te, które nie mogą być poddane odzyskowi lub unieszkodliwiane w miejscu ich powstawania, powinny być, uwzględniając najlepszą dostępną technikę lub technologię, przekazywane do najbliżej położonych miejsc, w których mogą być poddane odzyskowi lub unieszkodliwione.

Dodatkowe ograniczenie wprowadza art. 40 ust. 1 pkt 2 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=A6FC56FBB373D90B650C3F94970E0E64?id=180140]prawa wodnego[/link].

Zgodnie z nim zabrania się spławiania do wód śniegu wywożonego z terenów zanieczyszczonych, a w szczególności z centrów miast, terenów przemysłowych, terenów składowych, baz transportowych, dróg o dużym natężeniu ruchu wraz z parkingami oraz jego składowania na terenach położonych między wałem przeciwpowodziowym a linią brzegu wody lub w odległości mniejszej niż 50 m od linii brzegu wody.

Niezależnie od przepisów nie da się ukryć, że w praktyce działanie zgodne z przepisami prawa, w kontekście tegorocznej zimy, okazuje się często trudne lub nawet niemożliwe do spełnienia (tym bardziej że koszty utylizacji niejednokrotnie przekraczają możliwości finansowe gmin).

W konsekwencji większość gmin woli poczekać, aż problem sam się rozwiąże wraz ze wzrostem temperatury. Inna sprawa, że po roztopieniu śnieg przekształci się w ściek. Także i w jego przypadku zastosowanie znajdują odpowiednie przepisy prawa.

[ramka][b]To nie śmieci komunalne[/b]