Jak bronić interesów gmin

Taki wniosek nasuwa się bezpośrednio z art. 133 § 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=F21D7EBA1EF0FB527EB50A10EC09E85D?id=176376]ordynacji podatkowej[/link]. Zgodnie z jego treścią stroną w takim postępowaniu może być podatnik, płatnik, inkasent lub ich następca prawny, a także osoby trzecie, o których mowa w art. 110 – 117a tej ustawy.

[srodtytul]Samodzielność finansowa…[/srodtytul]

Podobny wniosek wypływa z przepisów [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=9206537D91B8CAB7AB0675788C0FD8D0?id=166935]ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi[/link]. Konkretnie z jej art. 33 § 1 i 2, który pozbawia prawa do udziału na prawach strony w postępowaniu sądowo-administracyjnym gminę, której wójt (burmistrz czy prezydent) wydał jako organ podatkowy pierwszej instancji decyzję podatkową.

Przytoczyć należy również art. 50 § 1 tej ustawy, który pozbawia gminę prawa wniesienia skargi na decyzję organu wyższej instancji wydaną w wyniku rozpatrzenia odwołania od decyzji, którą w pierwszej instancji wydał wójt (burmistrz, prezydent).

Zaznaczyć w tym miejscu trzeba, że wszystkie te przepisy dotyczą podatków lokalnych będących dochodem gminy, której organ wykonawczy wydał decyzję podatkową w pierwszej instancji.

Zgodnie z art. 165 konstytucji jednostki samorządu terytorialnego mają osobowość prawną. Przysługuje im prawo własności, a także inne prawa majątkowe. Samodzielność jednostek samorządu terytorialnego podlega ochronie sądowej. Przepis ten jest w konsekwencji dla jednostek samorządu terytorialnego tym samym, czym dla obywatela konstytucyjne prawo do sądu.

Jednak orzecznictwo sądowe nadało zaskarżonym przepisom taką treść, że wykluczają one udział jednostki samorządu terytorialnego w postępowaniu przed sądem administracyjnym, w sytuacji gdy decyzję wydał wójt, burmistrz lub prezydent.

Przytoczyć w tym miejscu można chociażby [b]uchwałę NSA z 9 października 2000 r.(OPK 14/00)[/b], w której skład orzekający stwierdził, że [b]gmina nie ma legitymacji procesowej do wniesienia skargi o wznowienie postępowania w sprawie zakończonej decyzją ostateczną samorządowego kolegium odwoławczego.[/b]

Jak podkreślił bowiem [b]NSA w wyroku z 9 lipca 2008 r. (II OSK 804/07)[/b], włączenie organów samorządowych do systemu organów administracji publicznej prowadzących postępowanie w konkretnej sprawie znacznie ogranicza zakres uprawnień procesowych jednostki samorządu terytorialnego jako osoby prawnej. [b]W zakresie, w jakim organ jednostki samorządu terytorialnego wykonuje funkcję organu administracji publicznej, nie jest on uprawniony do reprezentowania jej interesu prawnego, rozumianego jako interes osoby prawnej. [b]Nie do przyjęcia jest bowiem stanowisko, że gmina może zajmować różną pozycję, raz organu wydającego decyzję, innym razem strony postępowania[/b], w zależności od etapu załatwienia sprawy z zakresu administracji publicznej. [/b]

[srodtytul]… a prawo do sądu[/srodtytul]

Czy jednak takie rozumienie przytoczonych przepisów ordynacji podatkowej oraz prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi nie wypacza ich treści? Przecież konstytucja gwarantuje jednostkom samorządu terytorialnego ochronę sądową ich samodzielności, w tym samodzielności finansowej. Gwarancja ta musi mieć charakter realny, a nie pozorny. Dlatego też sądowa ochrona finansowej niezależności gminy powinna się wiązać z przyznaniem gminie uprawnienia do obrony jej interesów przed sądem.