NIK chwali i krytykuje program schetynówek

Rządowy Narodowy Program Przebudowy Dróg Krajowych jest nazywany programem "schetynówek", ponieważ stworzył go w 2008 roku minister Grzegorz Schetyna, ówczesny minister spraw wewnętrznych i administracji. Połowę kosztów wykłada rząd, drugą część daje samorząd.

W ramach programu remontowane są stare nawierzchnie, powstają nowe połączenia, zwiększa się płynność ruchu oraz poziom bezpieczeństwa komunikacyjnego. NIK stwierdził jednak, że w toku robót drogowych doszło do poważnych zaniedbań inwestorskich, co może grozić ujawnieniem się wad technicznych i koniecznością ponownego wykonania niektórych prac.

Wyboru odcinków dróg do remontów dokonywano często na podstawie doraźnych wskazań

W ramach Narodowego Programu Przebudowy Dróg Lokalnych gminy i powiaty w 2009 r. wyremontowały i przebudowały ponad 2,5 tys. km dróg oraz wybudowały 170 km nowych połączeń. W 2010 r. kolejne przebudowy i remonty objęły ponad 2 tys. km nawierzchni. W efekcie tych prac zwiększona została płynność ruchu. Osiągnięto zakładaną poprawę powiązań dróg lokalnych z siecią dróg wojewódzkich i krajowych. Na drogach gminnych i powiatowych jest bezpieczniej, bo przy przebudowach wykonuje się oświetlenie, ścieżki rowerowe, chodniki i zatoki parkingowe. Stan zaawansowania Programu wskazuje na możliwość jego pełnej realizacji do końca 2011 roku.

W trakcie kontroli inspektorzy NIK wykryli jednak poważne nieprawidłowości, które mogą grozić koniecznością powtórzenia niektórych prac.

Zarządcy dróg nierzetelnie wywiązywali się z obowiązku oceny stanu technicznego sieci drogowej. Nie przeprowadzali wymaganych przepisami badań lub przeprowadzali je w bardzo ograniczonym zakresie. NIK stwierdziła, że jedynie niewiele ponad 25 proc. zarządców dróg przeprowadzała obowiązkowe przeglądy prawidłowo, a ich wyniki wykorzystywała przy likwidacji zagrożeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i uwzględniała przy typowaniu najpilniejszych do wykonania zadań.

Zaniedbania w nadzorze znalazły swoje odbicie w towarzyszącej inwestycjom dokumentacji.

Ponad połowa skontrolowanych zarządców nie prowadziła tzw. książek dróg lub robiła to nieprawidłowo, dopuszczając do powstania niekompletnej ewidencji. W dokumencie tym,  będącym swoistą „książeczką zdrowia" drogi, odnotowuje się przeglądy techniczne wszystkich obiektów mających wpływ na stan całości konstrukcji i bezpieczeństwo podróżujących. Brak takiej dokumentacji utrudnia wykonywanie bieżących czynności związanych z utrzymaniem drogi i planowaniem remontów.

Nierzetelny nadzór zarządców dróg nad inwestycjami realizowanymi w ramach programu był podstawową przyczyną niewłaściwej jakości robót wykonanych na drogach lokalnych.

Na niską jakość tych prac wskazują nieprawidłowości występujące przy odbiorach końcowych. Niektóre gminy i powiaty miały problem z wyegzekwowaniem od wykonawców usunięcia usterek. Tym trudniej zrozumieć, dlaczego niektórzy inwestorzy przy odbiorach końcowych nie egzekwowali od wykonawców wszystkich wymaganych dokumentów. Siedmiu z 35 skontrolowanych zarządców dróg w ogóle np. nie udokumentowało odbioru tzw. robót ulegających zakryciu (np. spodniej warstwy nawierzchni drogi).

Takie działanie może skutkować nie tylko ujawnieniem się w przyszłości wad, ale również koniecznością ponownego płacenia wykonawcy za ich usunięcie.