Jan Grabiec o związkach metropolitalnych

Rz: 25 sierpnia Sejm uchwalił ustawę o związkach metropolitalnych. Biorąc pod uwagę wcześniejsze nieudane próby, to niezwykłe osiągnięcie.

Jan Grabiec: Zarządzanie zadaniami aglomeracyjnymi stanowiło problem od chwili powołania samorządów. I faktycznie kilka prób uregulowania tej kwestii kończyło się niepowodzeniem. Swego czasu przepadł świetny projekt przygotowany przez prof. Michała Kuleszę.

Poselski projekt ustawy o powiecie metropolitalnym także wydawał się skazany na porażkę.

Na szczęście udało się doprowadzić do współpracy ekspertów strony samorządowej, przedstawicieli rządu i posłów, która zaowocowała daleko idącymi zmianami.

Osią sporu była kwestia powoływania władz metropolii. Samorządy nie chciały się zgodzić, aby zgromadzenie, czyli organ uchwałodawczy, było wybierane w powszechnych wyborach przez mieszkańców.

Intencją posłów było wzmocnienie pozycji metropolii względem wchodzących w jej skład jednostek samorządu terytorialnego, dlatego zaproponowali tego typu rozwiązanie.

Taki model był przed laty ćwiczony w Warszawie, gdy ta była związkiem gmin, i okazało się, że sprawiał wiele problemów prawnych w zarządzaniu sprawami miasta...

Dlatego też samorządowcy chcieli, by organ stanowiący związku, przejmującego zadania gmin i finansowany częściowo z ich budżetów, był złożony z reprezentantów jednostek samorządu. Rozwiązanie udało się przeforsować w Sejmie.

Tego kompromisu nie udałoby się osiągnąć, gdyby nie zaangażowanie Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji?

Moim zadaniem jako wiceministra „od samorządów" było doprowadzenie do porozumienia, w którego efekcie mogłaby być uchwalona oczekiwana od dawna regulacja, a jej przepisy były akceptowane przez samorządy, które w przyszłości zadecydują o tym, czy metropolie powstaną czy też nie.

Chyba trudno sobie wyobrazić, aby tak ważna ustawa została uchwalona wbrew samorządom...

To prawda, ale zaniechanie prac nad projektem bez próby wypracowania kompromisu byłoby zmarnowaniem szansy. Dlatego cieszę się, że podczas pracy Zespołu Ustrojowego Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu doszło do opracowania poprawek, które zostały zaakceptowane przez wnioskodawców i przyjęte w całości przez Sejm.

Uważam, że ustawa metropolitalna w obecnym kształcie jest sukcesem środowisk samorządowych. To doskonałe narzędzie zarządzania zadaniami w obszarach aglomeracyjnych. Narzędzie, po które samorządy mogą sięgnąć albo nie.

Więc związki metropolitalne nie będą powstawały obligatoryjnie?

I to jest w mojej ocenie największa zaleta związków metropolitalnych. Nikt nie będzie ich z góry narzucał społecznościom lokalnym, bo powołanie takiego stowarzyszenia będzie wymagało uzyskania zgody zdecydowanej większości samorządów, które miałyby wejść w jego skład. Z drugiej strony wyeliminowanie możliwości wetowania powstania związku powoduje, że związki będą obszarowo jednolite, czyli pozbawione dziur.

No dobrze, ale cały czas mówimy o samorządach, samorządowcach, a co na tej ustawie zyskają mieszkańcy? Jak im wytłumaczyć, że to nie tylko kolejne stołki do obsadzenia?

Najważniejszym obligatoryjnym zadaniem samorządów zrzeszonych w związku metropolitalnym będzie organizacja komunikacji publicznej w aglomeracji. To faktycznie jest argument, zwłaszcza dla tych, którzy mieszkając tuż za granicami miasta, muszą za dojazd do pracy czy szkoły płacić o wiele więcej niż ich „miastowi" sąsiedzi.