Każda gmina może mieć swój herb, a miasto flagę

Gminy, powiaty i samorządy województw mogą ustanawiać uchwałą rady (sejmiku) własne herby, flagi, emblematy, insygnia oraz inne symbole (np. pieczęć z herbem albo godłem herbowym, łańcuchy z herbem dla burmistrza lub prezydenta, laskę dla przewodniczącego rady, sztandar, symboliczne klucze do bram miasta).

[srodtytul]Pod kontrolą[/srodtytul]

Wzory tych symboli muszą być zgodne z zasadami heraldyki (nauka o herbach), weksylologii (nauka o chorągwiach i flagach) oraz z miejscową tradycją historyczną. Wymagają zaopiniowania pod tym względem przez ministra spraw wewnętrznych i administracji. Wynika to z art. 3[link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=75771] ustawy z 31 grudnia 1978 r. o odznakach i mundurach (DzU nr 31, poz. 130 ze zm.)[/link]. [b]Opinię trzeba uzyskać przed podjęciem uchwały ustanawiającej symbol. Jeżeli samorząd przed uchwaleniem np. herbu nie zwrócił się o opinię, to znaczy, że uchwała narusza prawo i może być uchylona przez wojewodę.[/b]

Przepisy stwierdzają jednoznacznie, że opinię musi wydać minister (któremu pomaga w tych sprawach wyspecjalizowany organ opiniodawczo-doradczy w postaci Komisji Heraldycznej), a nie żaden inny podmiot wybrany przez samorząd (np. towarzystwo heraldyczne).

Z ustawy jednoznacznie wynika, że samorządy nie mogą dowolnie określać wzoru herbu czy flagi. Przy ich ustanawianiu powinny przestrzegać wskazanych w niej reguł. Opinia ministra weryfikuje, czy tak się dzieje.Wspomniany art. 3 ustawy nie mówi o obowiązku uzyskania pozytywnej opinii. W jego świetle obowiązkowe jest wystąpienie o nią i jej uzyskanie. Jednak sądy zasadniczo interpretują go tak, że tylko pozytywna opinia ministra wydana na podstawie kompetentnego stanowiska Komisji Heraldycznej daje podstawę radzie do podjęcia uchwały o ustanowieniu herbu, flagi lub innego symbolu.

Potwierdzają to też wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego (por. np. wyrok NSA w Warszawie z 25 maja 2006 r., I OSK 462/06). Opinia zatem nie jest wiążąca, lecz w praktyce wojewoda może uchylić uchwałę, która nie uwzględnia jej zaleceń. Negatywna opinia ministra oparta na nieprzychylnej opinii Komisji Heraldycznej oznacza bowiem, że herb nie przestrzega zasad heraldyki. Tym samym ustanawiająca go uchwała jest niezgodna z prawem. Rady muszą liczyć się z tym, że taka uchwała będzie podlegała ocenie wojewody i ewentualnie sądu administracyjnego z punktu widzenia jej zgodności z przepisem, który mówi o respektowaniu zasad heraldyki.

[srodtytul]Sporne odznaki [/srodtytul]

Inną kwestią dyskusyjną w orzecznictwie jest ustanawianie przez samorządy odznak honorowych. Ustawa daje taką możliwość tylko sejmikom województw. Sądy administracyjne nie są jednak jednomyślne w tej kwestii. Niektóre potwierdzają w swoich wyrokach, że rada powiatu czy gminy nie ma kompetencji do ustanawiania odznak (medali) honorowych.

Z kolei NSA w wyroku z 5 maja 2005 r. (OSK 1916/06) orzekł, że odznaka mieści się w pojęciu „inne symbole”. W ten sposób dopuścił uchwalanie przez samorządy np. odznak honorowego obywatela czy medalu za zasługi dla gminy. Przy zachowaniu oczywiście ustawowego trybu opiniowania.

[ramka][b]Jak ustanowić herb miasta (gminy)[/b]

1 Opracowanie projektu (wzoru) symbolu (wraz z uzasadnieniem historyczno-heraldycznym)

Wyłanianie projektów może odbyć się w drodze konkursu przeprowadzonego zgodnie z uchwalonym przez radę regulaminem.

2 Przedstawienie ministrowi projektu do zaopiniowania pod kątem zgodności z zasadami heraldyki, weksylologii i lokalną tradycją historyczną, opiniuje go Komisja Heraldyczna.

3 Przedstawienie opinii ministra jednostce samorządu terytorialnego w terminie trzech miesięcy od dnia otrzymania wniosku.

4 Uchwała w sprawie przyjęcia symbolu po otrzymaniu opinii ministra. [/ramka]

[ramka][b]GPP Przypomina[/b]

Komisja Heraldyczna (13 osób, specjalistów od heraldyki, weksylologii i innych pomocniczych dyscyplin historycznych) jest organem opiniodawczo--doradczym ministra spraw wewnętrznych i administracji. Jednym z jej zadań jest opiniowanie wzorów insygniów i symboli jednostek samorządu terytorialnego. Może także udzielać im konsultacji w tej dziedzinie.