Organ prowadzący postępowanie administracyjne – nie wiedząc, że strona zmarła – wydał decyzję skierowaną do tej osoby. Czy można stwierdzić nieważność decyzji, gdy organ nie miał świadomości, że narusza prawo? – pyta czytelnik.
Tak.
Zgodnie z art. 107 § 1 pkt 3 kodeksu postępowania administracyjnego (dalej k.p.a.) w decyzji zawiera się m.in. oznaczenie strony lub stron. Stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek (art. 28 k.p.a.). W myśl art. 30 § 1 k.p.a. zdolność prawną (czyli zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków) oraz zdolność do czynności prawnych stron ocenia się według przepisów prawa cywilnego, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej. Zgodnie z art. 8 § 1 kodeksu cywilnego zdolność prawną danej osoby kończy jej śmierć. Status strony przysługujący osobie fizycznej wygasa z chwilą jej śmierci. W stosunku do zmarłego nie można więc wszcząć i prowadzić postępowania ani wydać decyzji. Decyzja skierowana do osoby zmarłej rażąco narusza prawo, co uzasadnia stwierdzenie nieważności tej decyzji – na podstawie art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a. Na ocenę istnienia wadliwości decyzji, czyli wydania jej z rażącym naruszeniem prawa, nie ma wpływu to, czy organ wiedział o śmierci strony oraz czy jego niewiedza była zawiniona. Powołany przepis w ogóle nie nawiązuje do wiedzy organu o okolicznościach skutkujących nieważnością decyzji. Znacznie ma tylko fakt, że decyzja została skierowana do zmarłego (por. m.in. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 11 kwietnia 2019 r., sygn. I OSK 1389/17, LEX nr 2657215). Podstawa do stwierdzenia nieważności decyzji (rażące naruszenie prawa) istnieje także np. w razie skierowania decyzji do osoby prawnej, która nie może być podmiotem praw i obowiązków, gdyż już nie istnieje (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z 17 października 2018 r., sygn. II SA/Kr 797/18, LEX nr 2572784).
