Opodatkowanie usług wydawania posiłków uczniom w szkole

Czynności wydawania posiłków uczniom w szkole podlegają opodatkowaniu. Ale usługi te są zwolnione z VAT – uznał organ skarbowy.

Publikacja: 24.10.2017 05:40

Opodatkowanie usług wydawania posiłków uczniom w szkole

Foto: Fotorzepa, Robert Gardziński Robert Gardziński

Janina Fornalik

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej (KIS) w interpretacji indywidualnej wydanej 10 maja 2017 r. (sygn. 0113-KDIPT1-2.4012.65.2017.1.KT) rozstrzygnął kwestię traktowania dla potrzeb VAT świadczonych przez gminę usług zapewnienia posiłków uczniom szkół i gimnazjów. Wniosek o wydanie interpretacji złożyła gmina, która od 1 stycznia 2017 r. dokonała centralizacji rozliczeń VAT. Wśród jednostek objętych ww. centralizacją znajdowała się szkoła podstawowa (dalej: „szkoła") oraz zespół szkół ogólnokształcących (dalej: „ZSO działające"), w formie jednostek budżetowych gminy.

Jak podała gmina, w szkole funkcjonuje stołówka szkolna, w której wydawane są posiłki dla uczniów tej szkoły, a także dla uczniów gimnazjum, będącego częścią ZSO. Stołówka jest prowadzona na podstawie art. 67a ustawy o systemie oświat y, a posiłki są wydawane uczniom za odpłatnością. Opłaty za posiłki są wnoszone przeważnie przez rodziców lub opiekunów prawnych uczniów i zgodnie z przepisami ustawy o systemie oświaty opłaty te nie obejmują wynagrodzeń i składek od wynagrodzeń pracowników stołówki oraz kosztów utrzymania stołówki.

Gmina zadała we wniosku pytania, czy pobierane przez nią opłaty za posiłki w ogóle podlegają opodatkowaniu VAT, a jeśli tak, to czy są objęte zwolnieniem z VAT. Zdaniem gminy opłaty te powinny być traktowane jako niepodlegające VAT, a w przypadku gdyby stanowisko to zostało uznane za nieprawidłowe, gmina twierdziła, że będą one objęte zwolnieniem z VAT.

Uzasadniając swoje stanowisko, gmina uznała, że polski ustawodawca nie dokonał pełnego wdrożenia przepisów unijnej dyrektywy VAT, gdyż w dyrektywie wskazano, iż organy władzy publicznej uważane są za podatników VAT w odniesieniu do podejmowanych przez nie działań i transakcji, jeżeli wykluczenie ich z kategorii podatników prowadziłoby do znaczących zakłóceń konkurencji. Natomiast według polskiej ustawy, o tym czy dana czynność jest wykonywana przez organ publiczny w charakterze podatnika VAT, decyduje fakt, czy dana czynność jest wykonywana na podstawie umowy cywilnoprawnej. Zdaniem gminy, konieczne jest dokonanie prounijnej wykładni polskich przepisów, a konkretnie art. 15 ust. 6 ustawy o VAT. Gmina stwierdziła, że zapewnienie posiłków uczniom nie ma wpływu na konkurencję, gdyż celem gminy jest zagwarantowanie uczniom właściwej opieki i wsparcie ich rozwoju, nie zaś osiągnięcie zysku, będącego celem innych podmiotów.

Gmina zaznaczyła także, iż wydając posiłki uczniom wykonuje swoje statutowe zadania określone w ustawie o samorządzie gminnym, a także w przepisach o systemie oświaty. Powyższe doprowadziło gminę do konkluzji, że wydając posiłki uczniom działa jako organ władzy publicznej, wykonujący nałożone na niego zadania. Gmina podkreśliła także, że opłata pobierana za posiłki nie ma charakteru rynkowego, gdyż gmina nie może jej swobodnie kształtować i ma ona w istocie charakter opłaty administracyjnej. W konsekwencji, wydawanie przez nią posiłków uczniom nie powinno podlegać opodatkowaniu VAT. Jednak na wypadek gdyby organ nie uznał za słuszną powyższej argumentacji gminy, wskazała ona, że wydawanie posiłków uczniom będzie podlegało zwolnieniu z VAT, na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 24 ustawy o VAT.

Dyrektor KIS nie podzielił stanowiska gminy w przedmiocie niepodlegania VAT czynności polegających na wydawaniu posiłków uczniom. Zgodził się natomiast ze stanowiskiem gminy w zakresie objęcia ww. usług zwolnieniem z VAT. Organ uznał, że zapewnienie uczniom posiłków mieści się w pojęciu działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o VAT, a ponadto, fakt, iż usługi te są świadczone odpłatnie, oznacza, że gmina działa w tym przypadku w ramach reżimu cywilnoprawnego, a dla świadczonej usługi można zidentyfikować konkretnego beneficjenta świadczenia. To w ocenie dyrektora KIS pozwala na stwierdzenie, że przedmiotowe usługi należy uznać za podlegające opodatkowaniu VAT.

Odnosząc się do kwestii zwolnienia z VAT przedmiotowych usług, organ podzielił argumentację gminy i stwierdził, że prowadzenie przez szkoły stołówek służy zapewnieniu prawidłowej realizacji zadań opiekuńczych przez jednostki systemu oświaty, wobec czego zapewnienie uczniom posiłków powinno być uznane za usługi ściśle związane z usługami w zakresie opieki nad dziećmi i młodzieżą, objęte zwolnieniem z VAT.

Komentarz eksperta

Janina Fornalik, doradca podatkowy, partner w MDDP

Moim zdaniem stanowisko zaprezentowane przez organ podatkowy w omawianej interpretacji jest kontrowersyjne. Za słuszne należy uznać argumenty podniesione przez gminę, iż w tym przypadku nie działa ona w charakterze podatnika VAT, co znajduje uzasadnienie przede wszystkim w przepisach unijnych. Przepisy ustawy o VAT są niezgodne z dyrektywą VAT w tym zakresie, w jakim uzależniają status podatnika dla organów władzy publicznej od zawarcia umowy cywilnoprawnej. Dyrektywa nie tylko nie zawiera takiego warunku, ale opiera się głównie na przesłance działania organu publicznego w takim charakterze oraz braku naruszenia konkurencji poprzez działania organów publicznych wyłączonych z grona podatników VAT. W przypadku wydawania posiłków uczniom w szkołach jednostka samorządowa działa w charakterze organu władzy publicznej. Wniosek taki wynika zresztą z analizy przeprowadzonej przez dyrektora KIS uzasadniającego zastosowanie zwolnienia z VAT. Stwierdził on, że prowadzenie przez szkoły stołówek dla uczniów służy zapewnieniu prawidłowej realizacji zadań opiekuńczych przez jednostki systemu oświaty, co oznacza, że w tym zakresie gmina realizuje zadania własne (wyłączone z VAT). Jednocześnie, w tym zakresie gmina nie prowadzi działalności konkurencyjnej wobec podmiotów zewnętrznych świadczących usługi gastronomiczne, gdyż podmioty te nie pełnią funkcji opiekuńczych, lecz prowadzą typową komercyjną działalność zarobkową.

Nie sposób nie wspomnieć również o skutkach stosowania zwolnienia z VAT dla posiłków w postaci ogromu pracy administracyjnej związanej z koniecznością prowadzenia odpowiedniej ewidencji posiłków, wykazywania tej sprzedaży w cząstkowych rejestrach i deklaracjach VAT, chociaż w efekcie praktycznie kwoty sprzedaży zwolnionej wykazywane z tego tytułu nie wpływają na wysokość zobowiązania gminy podlegającego wpłacie do urzędu skarbowego. Sprzedaż zwolniona powoduje wprawdzie obniżenie współczynnika, który stosowany jest do odliczenia podatku naliczonego, jednak w jednostkach oświatowych już pierwszy wskaźnik odliczenia (prewspółczynnik) jest tak niski, że często odstępują one całkowicie od odliczenia VAT od wydatków ogólnych. Warto byłoby tę kwestię uregulować na poziomie Ministerstwa Finansów w taki sposób, aby zdjąć z gmin niepotrzebny ciężar pracy administracyjnej, która nie przynosi praktycznie żadnych wymiernych efektów finansowych dla fiskusa.