Nowe regulacje zawarto w ustawie z 15 września 2017 r. o zmianie ustawy o pracownikach samorządowych (dalej nowelizacja). Wejdą one w życie 18 listopada 2017 r. Celem nowelizacji było uchylenie przepisów umożliwiających tworzenie w urzędach gminy, starostwach powiatowych i urzędach marszałkowskich stanowisk doradców i asystentów oraz zatrudnianie na tych stanowiskach.
Wygaśnięcie umowy
W art. 2 nowelizacji przewidziano, że umowy z pracownikami samorządowymi zatrudnionymi w dniu wejścia w życie nowelizacji (18 listopada 2017 r.) na stanowiskach doradców i asystentów wygasają po upływie 14 dni od tej daty (czyli 3 grudnia 2017 r.). Taką formę ustania stosunku pracy przewidziano w art. 63 kodeksu pracy (dalej k.p.), zgodnie z którym umowa o pracę wygasa w przypadkach określonych w k.p. oraz w przepisach szczególnych.
W piśmiennictwie podkreśla się, że istnieją dwie odrębne formy ustania stosunku pracy: rozwiązanie i wygaśnięcie, które są od siebie niezależne. Wygaśnięcie umowy o pracę następuje niezależnie od woli stron tej umowy, z mocy prawa. Pracodawca nie musi składać oświadczenia woli w tej sprawie, gdyż skutek w postaci wygaśnięcia wywołuje właściwy przepis, a poinformowanie pracownika przez pracodawcę o wygaśnięciu umowy ma tylko porządkowy charakter. Należy przy tym zwrócić uwagę, że przepisy chroniące pracownika przed wypowiedzeniem i rozwiązaniem z nim umowy o pracę nie chronią go przed wygaśnięciem umowy. Przed wygaśnięciem umowy nie są zatem chronione np. osoby w wieku przedemerytalnym (art. 39 k.p.), przebywające na urlopie wypoczynkowym bądź zwolnieniu lekarskim (art. 41 k.p.), a także kobiety w ciąży, czy w okresie urlopu macierzyńskiego (art. 177 k.p.).
Odprawa i trzynastka
W przypadku doradców i asystentów ustawodawca nie zastrzegł, że wygaśnięcie stosunku pracy pociąga za sobą skutki, jakie przepisy k.p. wiążą z rozwiązaniem stosunku pracy za wypowiedzeniem (por. art. 43c ust. 2 u.p.s.). Z tego powodu – moim zdaniem – wątpliwości budzi prawo tych podwładnych do odprawy z tytułu zwolnienia indywidualnego, o którym mowa w art. 10 ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (tekst jedn. DzU z 2016 r. poz. 1474).
W przypadku doradców i asystentów ustanie zatrudnienia nastąpi wyłącznie z przyczyn niedotyczących pracowników (likwidacja stanowisk pracy). We wskazanym wyżej przepisie ustawodawca przyjął jednak, że tzw. zwolnienia indywidualne mają miejsce w razie konieczności rozwiązania przez pracodawcę zatrudniającego co najmniej 20 pracowników stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, jeżeli te przyczyny stanowią wyłączny powód uzasadniający wypowiedzenie stosunku pracy lub jego rozwiązanie na mocy porozumienia stron. Mowa jest w nim o rozwiązaniu stosunku pracy, a nie o jego wygaśnięciu z mocy prawa.
