Sędziowie chcą prezydenckiego weta

"W słowach sędziowskiej przysięgi zawarte jest wielkie zobowiązanie, które wykonujemy przede wszystkim codzienną, rzetelną pracą - czasami ponad siły. Żyjemy w czasach, w których sędziowie, jako strażnicy prawa, nie mogą bezczynnie przyglądać się jego psuciu. Jesteśmy odpowiedzialni nie tylko za wizerunek władzy sądowniczej, ale za zapewnienie jej należnej pozycji w państwie."

"Ustawa z 18 sierpnia o zmianie Ustroju Sądów Powszechnych, stanowi zagrożenie dla niezawisłości sędziów i niezależności sądów. Pogorszy funkcjonowanie sądownictwa powszechnego w Polsce, a jej wejście w życie odsunie w czasie prawdziwą, poważną reformę systemu."

Tak wypowiadają się Sędziowie niezgadzający się z forsowanymi przez Ministerstwo Sprawiedliwości zmianami.

Sędziowie zbierają podpisy pod apelem do Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej o skorzystanie z prawa weta wobec ustawy z dnia 18 sierpnia 2011 roku o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw.

Nie jest to pierwsza tego typu akcja.

Poniżej list Sędziów do Prezydenta Bronisława Komorowskiego.

Do Pana Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej

My, sędziowie Rzeczypospolitej Polskiej, zwracamy się do Pana Prezydenta z prośbą o skorzystanie z prawa weta wobec ustawy z dnia 18 sierpnia 2011 roku o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw.

Apel ten kierujemy w trosce o dobro wymiaru sprawiedliwości. Mamy pełną świadomość wad obecnego systemu, które godzą w sprawność postępowania, niezależność sądów, niezawisłość sędziów. Słyszymy uzasadnione głosy niezadowolenia, płynące ze strony społeczeństwa. Zgadzamy się, że polski wymiar sprawiedliwości wymaga głębokiej, przemyślanej, spójnej, konsekwentnej i w efekcie skutecznej reformy.

Wyrażamy jednak przekonanie, że wskazana ustawa tylko pogorszy funkcjonowanie sądownictwa w Polsce. Projekt nowelizacji przygotowany przez Ministerstwo Sprawiedliwości od początku budził kontrowersje różnych środowisk prawniczych. Dotyczyły one zarówno jego treści, jak i sposobu procedowania. Projekt był formalnie przedmiotem konsultacji ze Stowarzyszeniem Sędziów Polskich „Iustitia", ale sposób ich prowadzenia stanowił pogwałcenie zasad dyskursu społecznego.

Jeszcze przed zakończeniem konsultacji, wiceminister sprawiedliwości Jacek Czaja oświadczył publicznie, iż wprowadzenie ocen okresowych pracy sędziów jest przesądzone. Krytyczne uwagi na temat projektu zgłaszali nie tylko przedstawiciele organizacji prawniczych, ale także organy państwa, w tym Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego, Przewodniczący Krajowej Rady Sądownictwa, Prokurator Generalny RP.

Nie spowodowało to jednak zasadniczych zmian w projekcie. Bezprecedensowy list otwarty skierowany do najwyższych przedstawicieli władzy ustawodawczej i wykonawczej (podpisany przez ponad połowę polskich sędziów) zignorowano, podobnie jak uchwały trzydziestu sześciu Zgromadzeń Przedstawicieli Sędziów Okręgów Sądów Okręgowych i uchwałę Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Sądu Apelacyjnego w Katowicach, a nawet opinię Rady Legislacyjnej działającej przy Prezesie Rady Ministrów, która wprost wskazała na naruszenie zasad legislacji.

Przed skierowaniem do Sejmu projekt nie został formalnie przedstawiony do zaopiniowania Pierwszemu Prezesowi Sądu Najwyższego, a jego pierwsze czytanie – wbrew treści art. 37 ust. 1 regulaminu Sejmu - odbyło się w komisji, a nie podczas posiedzenia plenarnego.

Przyjęta ustawa utrwala istniejący, niewydolny system sądownictwa powszechnego. Nie reformuje trybu dojścia do zawodu sędziego. Nie definiuje pojęcia i zakresu nadzoru administracyjnego sprawowanego przez Ministra Sprawiedliwości w taki sposób, aby regulacje te nie stanowiły zagrożenia dla niezawisłości sędziowskiej i harmonizowały ze zmianami ustroju prokuratury. Nie zawiera rozwiązań mających na celu wzmocnienie samorządu sędziowskiego, postulowanych przez Wielką Kartę Sędziów, przyjętą przez Radę Konsultacyjną Sędziów Europejskich.

Według ustawy, remedium na bolączki wymiaru sprawiedliwości mają być oceny okresowe pracy sędziów, menadżerski system zarządzania sądami oraz zmiany struktury organizacyjnej sądów. Dwie pierwsze propozycje wzbudzają poważne wątpliwości natury konstytucyjnej, zaś zmiany w organizacji sądów sprowadzają się do likwidacji specjalizacji sędziów, co może wpłynąć na obniżenie poziomu orzecznictwa.

Tymczasem zdaniem sędziów i przedstawicieli pozostałych środowisk prawniczych, źródeł kryzysu sądownictwa powszechnego należy upatrywać w tym, że funkcjonuje ono w oparciu o przestarzały i niespójny akt prawny, którego założenia powstawały w okresie międzywojennym i z niewielkimi zmianami funkcjonowały w czasach PRL. Sędziowie od dłuższego czasu bezskutecznie apelują o podjęcie rzeczowej dyskusji nad optymalnym kształtem wymiaru sprawiedliwości, spełniającym oczekiwania i standardy współczesnego państwa prawa. Przyjęta ustawa odsunie w czasie podjęcie trudu realnego zreformowania systemu.