Każdy sędzia będzie oceniony przez wizytatorów

Pierwsze oceny okresowe rozpoczną się już w marcu 2014 r. Przy ich prowadzeniu wizytatorzy skorzystają z gotowych arkuszy. Rozporządzenie z ich wzorami wchodzi w życie 24 grudnia.

W każdym z arkuszy są trzy części: A, B i C. W pierwszej, przeznaczonej dla sędziów orzekających, odnotowana zostanie sprawność i efektywność podejmowanych czynności (liczba załatwień, czas postępowań, terminowość pisania uzasadnień, wielkość referatu). Oceniana będzie również kultura urzędowania (osobista, organizacji pracy oraz poszanowanie praw stron), a także sposób formułowania wypowiedzi (poprawność językowa) i proces doskonalenia zawodowego.

Plan poprawy

– Wizytatorzy są już gotowi do przeprowadzenia ocen – zapewnia Wojciech Hajduk, wiceminister sprawiedliwości odpowiedzialny za sądownictwo.

Oceny będą przeprowadzane co cztery lata i zostaną połączone z wizytowaniem wydziałów. Pod uwagę będzie brane minimum po pięć wybranych spraw różnych kategorii (zakończonych i w toku), wszystkie sprawy przewlekłe, statystyki spraw określonych kategorii, liczba uzasadnień i terminowość ich pisania.

Zbierane będą też informacje o warunkach pracy danego sędziego (przydzielonym mu personelu pomocniczym, okolicznościach, które utrudniają pracę), o wytkniętych sędziemu uchybieniach, uwagach, dyscyplinarkach i zasadnych skargach stron.

Na ostateczną ocenę wpłyną także informacje o efektywnym czasie pracy i odbytych szkoleniach. Każdy sędzia otrzyma ocenę opisową – od niej będzie zależał awans. O ocenie sędzia będzie powiadomiony osobiście, w liście lub e-mailu przesłanym na adres wewnętrzny. Jeśli nie zgodzi się z oceną, może zgłosić do niej swoje zastrzeżenia.

Jeżeli do pracy sędziego będą uwagi, przygotowany zostanie dla niego indywidualny plan rozwoju. W ten sposób sędzia ma się dowiedzieć, co, kiedy i jak ma poprawić w swojej pracy. Czasami będą to konkretne zalecenia szkoleniowe, indywidualne uzupełnianie braków lub zmiana organizacji pracy w wydziale, w którym orzeka.

Krytycznie o arkuszach

Środowisko jest bardzo krytyczne wobec ocen okresowych. Stowarzyszenie Sędziów Polskich Iustitia zaskarżyło przepisy je regulujące do Trybunału Konstytucyjnego. Jego zdaniem wszystkie przepisy, które regulują sprawy ocen, powinny się znaleźć w ustawie, a nie w rozporządzeniu.

Iustitia dostała do zaopiniowania arkusze, które posłużą wizytatorom do oceny sędziów. Sędziowie zgłosili do nich kilkanaście uwag. Krytykują między innymi umieszczenie na arkuszu liczby wyznaczonych przez sędziego sesji. Argumentują, że ich liczba nie ma związku z efektywnością, czyli liczbą zakończonych spraw, ani z właściwą metodyką pracy, czyli sprawnością postępowania. „Ocena według tego kryterium wykracza poza zakres delegacji ustawowej" – piszą sędziowie w opinii.

Zasadniczy zarzut dotyczy jednak czasu, za jaki sędziowie będą oceniani. Zdaniem stowarzyszenia każda próba oceniania sędziów na podstawie tych kryteriów za okres przed ich opublikowaniem będzie niekorzystnym dla nich działaniem prawa wstecz. Ocena powinna dotyczyć okresu pracy już po upublicznieniu kryteriów.

Mniej krytyczne wobec wchodzących w życie przepisów o kryteriach ocen jest drugie ze stowarzyszeń sędziowskich – Themis. Uważa ono, że mogą one pomóc w rzetelnej ocenie pracy konkretnego sędziego.