Zbigniew Libera. Prace 1982 – 2008

Paradoksem jest, że twórczość Libery, czołowego artysty polskiej sztuki krytycznej, autora głośnych prac: „Lego. Obóz koncentracyjny” czy „Pozytywy” nie doczekała się dotychczas wyczerpującej monograficznej prezentacji i publikacji.

Projekt Zachęty Narodowej Galerii Sztuki realizowany w ścisłej współpracy z artystą, pragnie wypełnić tę lukę, prezentując obok prac znanych, nigdy dotychczas nie upublicznione fotografie i filmy z lat 80., a także niektóre urządzenia korekcyjne z lat 90., nie wystawiane dotąd w Polsce.

Zbigniew Libera debiutował w 1982 roku w obiegu kultury niezależnej na łódzkim Strychu. W latach 80. działał w kręgu Kultury Zrzuty, wspólnie z artystami z grupy Łódź Kaliska oraz m.in. Jackiem Kryszkowskim, Jerzym Truszkowskim, Włodzimierzem Adamiakiem i innymi. Libera brał także udział w wydawaniu słynnego, niezależnego pisma „Tango”.

Wspólnie z Jerzym Truszkowskim założył punkową grupę „Sternenhoch”, która łączyła działalność muzyczną z performerską. Był modelem fotograficznych prac Zofii Kulik, która spopularyzowała charyzmatyczny wizerunek artysty, w szeregu prac z serii „Idiomy socwiecza”. W latach 80. powstają fundamentalne dla polskiej sztuki krytycznej prace Libery: „Obrzędy intymne” i „Jak tresuje się dziewczynki”.

W latach 90. Libera jest przede wszystkim autorem perfekcyjnie wykonanych „urządzeń korekcyjnych”. Seria ta obejmuje obok „Lego”, takie prace, jak uniwersalną wyciągarkę penisa, urządzenia kulturystyczne dla małych chłopców, czy lalkę, którą można ogolić.

Sensem tych prac nie jest jednak ich wygląd, lecz perswazyjna funkcja, wskazująca na metody, jakimi w ramach polityki ciała, społeczeństwo dyscyplinuje swych członków. Tematy podnoszone przez prace Libery (przede wszystkim kwestia Holocaustu), jak i same prace, wywoływały gorące debaty publiczne w Polsce i za granicą. Stały się przedmiotem zarówno zaciętych polemik prasowych, jak i uniwersyteckich analiz oraz konferencji naukowych.

Po roku 2000 Libera ujawnia się jako aktywista alternatywnego frontu kulturalnego. Jest pomysłodawcą projektu „Zimna wojna” (artystów ze społeczeństwem) w Krakowie oraz współzałożycielem Warszawskiego Aktywu Artystów. Tworzy jedną po drugiej, dwie klubokawiarnie w Warszawie: „Baumgart/Libera” w Zamku Ujazdowskim, a następnie, wraz z Tomkiem Kurzycą i Mariola Przyjemską, „Aurorę” przy ul. Dobrej.

Organizują w nich koncerty muzyczne i wieczory literackie. Prace artysty powstałe po roku 2000 podejmują temat statusu, funkcji i roli obrazów medialnych. Libera zajmuje się fotografią prasową, relacją obrazu i tekstu, naturą widzialności, książką artystyczną. „Pozytywy”, „Co robi łączniczka”, „The Gay, Innocent and Heartless” prezentowane są w całej Polsce i z wielkim powodzeniem w galeriach w całej Europie.

Szczególne sukcesy Libera odnosi w Ameryce, gdzie jego praca staje się inspiracja dla głośnej wystawy „Mirroring Evil” w Jewish Museum w Nowym Jorku, a Uniwersytet w Ann Arbor organizuje artyście wystawę retrospektywną i zaprasza go do wygłoszenia prestiżowego, dorocznego wykładu w ramach serii „Copernicus Lecture”. Przed Liberą takie zaproszenia otrzymali m.in.: Adam Michnik, Leszek Kołakowski, Czesław Miłosz. W 2007 roku Museum Serralves w Porto organizuje pionierską prezentację sztuki lat 80., na której Libera jest jednym z dwójki zaproszonych z Polski artystów.

Jesienią 2007 roku Libera osiedlił się w Pradze. Tam w roku akademickim 2008/2009 prowadził gościnnie pracownię w Akademii Sztuk Pięknych. Jest obywatelem świata, a zarazem jednym z najważniejszych artystów reprezentujących sztukę tej części Europy.

Wystawie będzie towarzyszył przekrojowy katalog w dwóch wersjach językowych, polskiej i angielskiej. Publikacja dofinansowana ze środków Instytutu Adama Mickiewicza.

[ramka] [b]Zbigniew Libera. Prace 1982 – 2008 [/b]

Wystawę można oglądać do 7 lutego 2010 r. w warszawskiej Zachęcie, Pl. Małachowskiego 3. Wernisaż 30 listopada 2009 r., godz. 19.00.

kurator Dorota Monkiewicz

współpraca ze strony Zachęty Julia Leopold

projekt ekspozycji Robert Rumas

realizacja Anna Muszyńska i zespół

Wystawa prezentowana od 1.12.2009 do 7.02.2010