Otwarcie MOCAK-a Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie

Jutro w Krakowie otwarcie Muzeum Sztuki Współczesnej, które powstało na terenie Fabryki Schindlera – pisze Monika Małkowska

Publikacja: 18.05.2011 18:54

Grzegorz Klaman, instalacja "Kunst macht frei"

Grzegorz Klaman, instalacja "Kunst macht frei"

Foto: Fotorzepa, Pio Piotr Guzik

Pierwsze wybudowane od zera po wojnie. Jak na skalę wydarzenia, zaskakująco dyskretnie. Bez medialnych awantur, plucia, szczucia i krucjat o pieniądze.

Zobacz galerię zdjęć

Zaliczam to do zasług Marii Anny Potockiej, dyrektor muzeum, przedtem wieloletniej szefowej Bunkra Sztuki. Od ubiegłego roku, choć nie dostała grosza na zakupy, stworzyła zaczyn stałej muzealnej kolekcji, zaproponowała tematyczną wystawę inauguracyjną i podrzuciła kilka inspirujących pomysłów.

www.mocak.com.pl

Jak Mocak (skrót od "Museum of Contemporary Art Krakow") wygląda? Z poziomu ulicy – skromnie i elegancko, acz niewielkich rozmiarów. To zmyłka. Za bramą muzeum zdaje się rozrastać w głąb działki, pączkuje odnogami. Niespodzianka: na dziedzińcu Mocak  przypomina pawilony różnorakiego przeznaczenia, lecz nie galerie sztuki. Popkulturowe skojarzenia podpowiadają gigantyczne zdjęcia anonimowych twarzy nalepionych na szyby (uliczne foty autorstwa szwajcarskiego artysty Beata Streuli). Jak reklamy...

Dookoła podwórca – przeszklone parterowe pomieszczenia o wnętrzach widocznych jak na dłoni (w tym – gabinet dyrektorki i sale czasowych ekspozycji). Także do wglądu biblioteka Mieczysława Porębskiego – pokój wyposażony w księgozbiór, biurko i dzieła sztuki, jakie profesor miał w swym otoczeniu (wieszał to, co dostawał od przyjaciół, więc Nowosielski sąsiaduje z Jaremianką, Kantorem, Brzozowskim, Makowskim). Penetracja woluminów będzie przywilejem nielicznych.

Obok rzeczywistych tomów – półki z książkami sfotografowanymi przez Maurycego Gomulickiego. Na ich tle wdzięczą się półnagie, odziane w bikini dziewczyny. Maniaczki trudnych lektur – podobnie jak autor, który w ten sposób dowodzi, że nie ma kolizji pomiędzy pożądaniem cielesnym a potrzebą intelektualną. Cykl "Bibliophilia" to przedsmak tego, co przygotowano na inaugurację muzeum.

Clou na otwarcie to ekspozycja "Historia w sztuce". Do udziału zaproszono symboliczną liczbę twórców – 44. Już od wejścia wiadomo, że będzie to przeszłość potraktowana ironicznie, bez martyrologicznego sosu. Hasło do wymarszu wstecz daje praca Grzegorza Klamana "Kunst macht frei": parodia sloganu zwieńczającego bramę do obozu zagłady w Auschwitz. W wydaniu Klamana kuty w metalu napis wije się jak w wesołym miasteczku, mrugając wesoło lampkami.

Vis a vis wejścia kolejny cios zadany sentymentom: "Klęska wrześniowa", assemblage Tadeusza Kantora. Zmasakrowana, zdestruowana postać żołnierza rozpiętego na krzyżu; pod obrazem – leżący na podłodze prawdziwy karabin. W perspektywie "Pozytywy" Zbigniewa Libery, czyli dramatyczne zdjęcia prasowe, przenicowane na optymizm. Nieopodal kolejna "historyczna" prowokacja. Sławomir Sierakowski nawołuje z ekranu Żydów do powrotu do Polski (wideo Yael Bartany, tegorocznej reprezentantki Polski na weneckim biennale). Tuż obok "Remake", animowane obrazki węgierskiego autora Csaby Nemesa opowiadające o roku 1956. Potem kpina z "Bitwy pod Grunwaldem" Matejki w wersji Edwarda Krasińskiego (czarno-biała fotografia dzieła w skali 1:1, w niej wmontowane drzwi, za którymi stoi... pełnowymiarowy Krasiński, ujęty en face na zdjęciu). W podobnie absurdalnym duchu utrzymane są filmowe żarty izraelskiego twórcy Boaza Arada. Ten zabawił się z zarostem przemawiającego Hitlera – słynny wąs to pojawia się, to znika, to rozrasta w brodę...

Za celny komentarz do prześmiewczego zestawu uważam instalację Jarosława Kozłowskiego – tarcza zegarowa ułożona z 12 ściennych zegarów.

Największym zaskoczeniem jest rozprzestrzenianie się muzeum w podziemiach. Tak jak górne sale poziom –1 wydaje się znacznie większy niż budynki widoczne z zewnątrz. Znów brawo dla projektanta: nowoczesny, surowo-betonowy wystrój stanowi znakomite tło dla różnorodnych stylistycznie prac. Tych jednak nie jest zbyt wiele, zaledwie 50 obiektów. Instytucja nie miała pieniędzy na zakupy, mimo to pokazano całkiem przyzwoity zestaw. Bo artystom zależy. Na miły gest zdobył się m.in. Edward Dwurnik, który pokrył ściany niedużej salki malowidłem przedstawiającym zasłużonych krakowiaków. Najłatwiej rozpoznać Piotra Skrzyneckiego i Zbigniewa Wodeckiego. No i Marię Annę Potocką, królującą w centrum panneau.

Na deser butik Mocak. Znów niespodzianka: zamiast banalnych gadżetów – tanie obiekty artystyczne. Unikaty! Klocki obrazki Piotra Lutyńskiego, rzeźbiarskie torby z recyklingu Małgorzaty Markiewicz, uszyte przez Iwonę Demko poduchy w kształcie męskiego ramienia, czyli pociechy dla singielki. O ile odwiedzi muzeum.

Krótka historia MOCAK-a

W 2004 r. Gmina Miejska Kraków wykupiła budynki i teren dawnej Fabryki Schindlera przy ul. Lipowej 4, przeznaczając je na przyszłe muzeum.

Rok później minister kultury Waldemar Dąbrowski i Jacek Majchrowski, prezydent Krakowa, podpisali porozumienie o dofinansowaniu placówki.

W 2007 r. konkurs na projekt muzealnego gmachu wygrał florencki architekt Claudio Nardi, który zaproponował wzniesienie w postindustrialnym zespole jednego nowego budynku oraz adaptację sześciu istniejących. Całkowita powierzchnia użytkowa wynosi 10 tys. mkw., koszt budowy to 70 mln zł; połowa tej sumy pochodzi ze środków UE. W listopadzie ub. roku gmach przekazano miastu. Został laureatem Międzynarodowej Nagrody Architektonicznej ALA. Jej wręczenie – 24 czerwca.

mm

Pierwsze wybudowane od zera po wojnie. Jak na skalę wydarzenia, zaskakująco dyskretnie. Bez medialnych awantur, plucia, szczucia i krucjat o pieniądze.

Zobacz galerię zdjęć

Pozostało 97% artykułu
Rzeźba
Ai Weiwei w Parku Rzeźby na Bródnie
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Rzeźba
Ponad dwadzieścia XVIII-wiecznych rzeźb. To wszystko do zobaczenia na Wawelu
Rzeźba
Lwowska rzeźba rokokowa: arcydzieła z muzeów Ukrainy na Wawelu
Sztuka
Omenaa Mensah i polskie artystki tworzą nowy rozdział Biennale na Malcie
Materiał Promocyjny
Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite
Rzeźba
Rzeźby, które przeczą prawom grawitacji. Wystawa w Centrum Olimpijskim PKOl