Futurystyczne wieże Helmuta Jahna

Dominujące wertykalne konstrukcje, zdjęcia w dużej skali, modele budowli, filmy na ścianach i ekranach z komentarzami autora, a także mnóstwo szkiców architekta wykracza poza standardowy pokaz, tworząc niezwykłe widowisko, działające na wszystkie zmysły.

Helmut Jahn - urodzony w Niemczech, od połowy lat 60. w Stanach, zaliczany jest do czołówki najbardziej wpływowych współczesnych architektów. Ma na swoim koncie ponad 100 prestiżowych realizacji i 700 projektów. Retrospektywa w SARP-ie zatytułowana „Architecture + Urban Space" prezentuje jego najbardziej znane obiekty, powstałe w ostatnich 40 latach w Stanach, Europie, Chinach, Japonii, Korei i na Bliskim Wschodzie. Jahn opowiadał o nich w Warszawie także osobiście na wtorkowym wykładzie, który ściągnął tłumy słuchaczy.

Wykład architekt rozpoczął od prezentacji 17- piętrowego amerykańskiego James R. Thomson Center w Chicago (1979-1985). Ten gigant ze szkła i stali ma niezwykły kształt ściętego stożka i tworzy ekspresyjną rzeźbiarska kompozycję. Zewnętrzna elewacja odbija inne wysokie budynki w otoczeniu. A wewnętrzna rotunda, nawiązująca do historycznych budynków federalnych w Chicago, zaprojektowanych na przełomie XIX/XX, zaskakuje kontrastem konstruktywistycznej formy i prowokacyjnej kolorystyki w tonacji czerwono-niebieskiej. Budynek dobrze wkomponowany w tkankę miasta bardzo szybko stał się ważnym punktem orientacyjnym. Choć początkowo budził kontrowersje, dziś większość mieszkańców uważa, że to w nim bije serce Chicago.

Ikonicznym budynkiem campusu uniwersyteckiego w Chicago stała się z kolei zbudowana ćwierć wieku później biblioteka Joe and Rika Mansueto (2005-2011), której czytelnię przykrywa eliptyczna szklano-stalowa kopuła z 691 paneli, zapewniająca naturalne oświetlenie (jednocześnie odfiltrowująca 98 proc. promieni ultrafioletowych). Magazyny z książkami ukryto w podziemiach. Zautomatyzowany system regałów pozwala przechowywać zbiory w stałych optymalnych warunkach (60 stopni Celsjusza, 30 proc. wilgotność).

Światowy rozgłos przyniosły architektowi również lotniska. Pierwszą realizacją była modernizacja Terminalu w O'Hare International Airport w Chicago (1983/87). Jahn połączył w nim dwie hale 744-metrowym tunelem z ruchomymi schodami, który znacznie przyspieszył i ułatwił ruch. Wizualnie terminal wygląda kosmicznie lub przypomina rzeźbiarską instalację ze szkła, wzbogaconą neonową grą sterowanych komputerowo kolorowych świateł (dzieło kalifornijskiego artysty Michaela Haydena). Dzięki Terminalowi O'Hara Helmut Jahn zyskał przydomek Flash Gordon, odwołujący się do bohatera popularnego amerykańskiego komiksu.

W Europie Jahn zaprojektował słynne lotnisko w Monachium (1990-1999), które stało się wizytówką miasta. Samo zresztą przypomina ogromne szklane miasto z przejrzystym układem komunikacyjnym. (Jahn podczas swego wykładu wielokrotnie podkreślał, że architekturę dużych obiektów w miejscach publicznych najlepiej planować niczym nowoczesne miasto). München Airport Center ma m.in. forum (na podobieństwo miejskiego rynku) o wysokości 41 metrów, nakryte dachem z giętego szkła, ruchliwe pasaże, ale i strefy relaksu.

Najnowsze lotnisko Suvarnabhumi Airport Jahn zbudował w Bangkoku (1995-2006).

Z innych projektów do najgłośniejszych należy Sony Center w Berlinie (1993-2000) – kompleks nowoczesnych wieżowców, który całkowicie zmienił wygląd Potsdamer Platz w stolicy Niemiec po zburzeniu muru. Najbardziej charakterystycznym elementem Sony Center jest fantazyjny dach o kształcie góry Fuji, rozpięty nad tętniącą życiem strefą publiczną,.

Wysokie budynki to wielka pasja architekta. Lubi projektować wieżowce, drapacze chmur, czy wieże, jak np. Wieża Targowa we Frankfurcie (Messeturm, 257 m, 63 piętra; przez mieszkańców zwana "Ołówkiem"), Post Tower w Bonn (162,5 m, 41 kondygnacji), Veer Towers w Las Vegas (150 m, 37 pięter). Albo świeżo oddany Japan Post Tower w Tokio (200 m, 38 kondygnacji) czy znajdujący w budowie pierwszy budynek Jahna w Polsce -apartamentowiec Cosmopolitan Twarda 2/4 w Warszawie (160 m, 44 piętra).

Wyobraźnia Helmuta Jahna zdaje się nie znać granic. Pierwsze jego projekty miały około 100 metrów wysokości, obecne sięgają 300-500 m. Zwłaszcza azjatyckie, zwane przez niego samego "smokami", to prawdziwe giganty.

Nowoczesne miasto według Jahna powinno piąć się w górę. Jego architektura drapaczy chmur zmienia się. Niektóre z budowli są minimalistycznie proste w modernistycznym duchu Miesa van der Rohe, inne stylizowane na historyczne wysokie budynki z lat 20. i 30. A najnowsze coraz bardziej ekspresyjnie rzeźbiarskie, co wiąże się z rozwojem techniki.