Wyrok TSUE w sprawie C-19/20 otwiera, zdawałoby się, zamknięte drzwi do dyskusji o znaczeniu zawieranych przez konsumentów tzw. aneksów antyspreadowych, na podstawie których spłata kredytu indeksowanego (denominowanego) następowała bezpośrednio w walucie obcej. Możliwość ich zawierania została w Polsce usankcjonowana ustawą z 29 lipca 2011 r. o zmianie ustawy – Prawo bankowe. Pole do debaty pojawiło się jednak nie tylko w kwestii skutków abuzywności klauzul kursowych, lecz i problematyki dopuszczalności stwierdzenia niedozwolonego charakteru tego typu postanowień. Wyrok usankcjonował bagatelizowaną konieczność odrębnego badania klauzul spreadowych i walutowych oraz eliminowania z umowy tylko tych postanowień, które są abuzywne, pozostawiając resztę umowy w mocy (tzw. test niebieskiego ołówka).
Czy zatem Trybunał zmienia front? Nie. Poglądy zawarte w wyroku C-19/20 są spójne z dotychczasowymi zapatrywaniami zawartymi chociażby w wyroku ws. Dunai i wyjaśniają kontrowersje, jakie narosły wokół orzeczenia wydanego w sprawie państwa Dziubak. Trybunał nie odwraca się od dotychczasowej linii orzekania, lecz uwypukla stale akcentowane zasady.
Czytaj więcej
Wyrok TSUE jest dla frankowiczów korzystny i umacnia ich pozycję w sporach z bankami. Ponadto będzie miał pozytywny wpływ na nadchodzące Uchwały SN w sprawach frankowych. Oznacza to, że od połowy maja walka z bankami będzie jeszcze prostsza niż do tej pory.
W wyroku przedstawiono dwustopniowy test, pozwalający na zbadanie, po pierwsze, czy na gruncie umowy, do której został zawarty aneks zmieniający pierwotną klauzulę spreadową mającą znamiona niedozwolonego postanowienia umownego, można dokonywać oceny abuzywności takiej klauzuli, oraz, po drugie, jeżeli ocena jest dopuszczalna, jaki jest wpływ aneksu antyspreadowego na możliwość orzeczenia upadku umowy.
Pierwszy etap testu dąży do przedstawienia warunków, w jakich sąd dysponuje możliwością stwierdzenia abuzywności zakwestionowanego postanowienia w jego pierwotnym brzmieniu. Trybunał zdaje się wykluczać taką możliwość, jeśli konsument, poprzez zawarcie aneksu, zrzekł się w ogóle ochrony na gruncie dyrektywy 93/13. Wykluczenie możliwości orzeczenia abuzywności klauzuli zmienionej aneksem następuje, zdaniem Trybunału, wówczas, gdy konsument, mając świadomość niewiążącego charakteru nieuczciwego warunku, decyduje się na zawarcie aneksu eliminującego takie postanowienie. Podobna wytyczna została przywołana w motywach uchwały SN (III CZP 6/21), zgodnie z którymi konsument może sprzeciwić się wyłączeniu niedozwolonego postanowienia, udzielając na nie dobrowolnej i świadomej zgody. Wobec tego na sądy krajowe nałożono obowiązek szczegółowego analizowania treści tzw. aneksów antyspreadowych oraz okoliczności, w jakich doszło do ich zawarcia.