Pandemia Covid-19, a potem wybuch wojny w Ukrainie doprowadziły do silnego wzrostu cen żywności oraz obniżenia jej dostępności w wielu regionach świata. W tym kontekście zaczęło się pojawiać pytanie o bezpieczeństwo żywnościowe Polski.
Nie ma ideału, ale...
Odpowiedzi na nie poszukali eksperci Credit Agricole Bank Polska. W swoim raporcie kwartalnym dotyczącym sektora rolno-spożywczego tłumaczą, że termin bezpieczeństwo żywnościowe najczęściej sprowadza się do samowystarczalności w produkcji żywności. A stopień samowystarczalności w produkcji żywności wskazuje, w jakim zakresie dane państwo jest w stanie pokryć swoje zapotrzebowanie na poszczególne rodzaje żywności wewnętrzną produkcją.
Czytaj więcej
Ceny jeszcze długo będą rosły w tempie ponad 20 proc. miesięcznie, promocje nie pozwalają ich już łagodzić. Drożeje dosłownie wszystko, a przed świętami będzie jeszcze gorzej.
Eksperci Credit Agricole podkreślają przy tym, że nie ma krajów w pełni samowystarczalnych w produkcji żywności. Nawet kraje bardzo rozległe, znajdujące się w wielu sprzyjających rolnictwu strefach klimatycznych, jak np. USA, nie są w stanie w pełni zabezpieczyć swoich potrzeb w przypadku wszystkich rodzajów żywności, gdyż zawsze znajdą się surowce rolne, których produkcja – z uwagi na szczególne wymagania klimatyczne – będzie niemożliwa lub nieopłacalna. Zgodnie z definicją Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) bezpieczeństwo żywnościowe państwa jest zagwarantowane, gdy w sposób trwały spełnione są jednocześnie trzy warunki: żywność jest dostępna, jest ona osiągalna dla społeczeństwa oraz spełnia swoje funkcje odżywcze. Tu autorzy raportu przywołują przykłady krajów, które generują znaczące nadwyżki w produkcji żywności i mimo to nie posiadają one bezpieczeństwa żywnościowego, m.in. Pakistan, Gujana czy Tajlandia. Choć kraje te eksportują żywność, to ze względu na relatywnie niski poziom zamożności są problemy z jej dostępnością dla mieszkańców i odpowiednią jej jakością oraz bezpieczeństwem. Jednocześnie wiele krajów, które nie są samowystarczalne pod względem produkcji żywności i silnie zależą od importu żywności, charakteryzuje się wysokim poziomem bezpieczeństwa żywnościowego. To m.in. Japonia, Wielka Brytania czy Korea Południowa, które są zamożne, mogą sobie pozwolić na import żywności, która jest osiągalna dla społeczeństwa i spełnia swoje funkcje odżywcze.
...Polska dość blisko
Eksperci Credit Agricole, wykorzystując dane FAO, obliczyli wskaźniki samowystarczalności dla poszczególnych krajów w UE w następujących kategoriach: zboże, tłuszcze roślinne, tłuszcze zwierzęce, mleko, jaja, mięso, owoce, warzywa oraz ryby i owoce morza. Okazało się, że Polska charakteryzuje się samowystarczalnością w produkcji żywności aż w siedmiu z dziewięciu analizowanych kategorii. Jedynie w przypadku kategorii „ryby i owoce morza” oraz „tłuszcze roślinne” Polska nie jest w stanie zaspokoić wewnętrznego zapotrzebowania krajową produkcją. Mimo to nasz kraj osiągnął najwyższy wynik samowystarczalności w produkcji żywności w UE. Drugi kraj po Polsce, Holandia, posiada samowystarczalność w produkcji żywności w sześciu z dziewięciu analizowanych kategorii. Daleko za nami są Niemcy, Francja czy Włochy.
– Wskazuje to, że struktura produkcji rolnej w Polsce jest bardzo zdywersyfikowana na tle pozostałych krajów UE. Innymi słowy, w skrajnym, czysto hipotetycznym scenariuszu, zakładającym zamknięcie granic i poleganie jedynie na krajowej produkcji, polskie społeczeństwo byłoby w stanie utrzymać najbardziej zróżnicowaną dietę – piszą autorzy raportu.
Zwracają przy tym uwagę na dane dotyczące handlu artykułami rolno-spożywczymi, w którym Polska osiąga wysokie nadwyżki. W 2022 r. zwiększyła się ona do 15,5 mld euro wobec 12,6 mld euro w 2021 r. (23 proc. r./r.), osiągając 2,4 proc. wartości polskiego PKB. – Jest to jeden z najwyższych wyników w Unii Europejskiej – zauważają eksperci Credit Agricole.
Można coś poprawić
W podsumowaniu raportu jego autorzy stwierdzają, że Polska charakteryzuje się wysokim poziomem bezpieczeństwa żywnościowego. O jego stabilności stanowią zdywersyfikowana produkcja rolna, trwałe nadwyżki eksportowe generowane przez sektor rolno-spożywczy, sprawny mechanizm dystrybucji żywności oraz rosnący poziom zamożności społeczeństwa. Istotnym elementem stabilizującym poziom bezpieczeństwa żywnościowego jest członkostwo Polski w UE. – Nasza ocena jest spójna z wynikami raportu Corteva Agriscience, gdzie w rankingu bezpieczeństwa żywnościowego Global Food Security Index Polska zajmuje 21. miejsce na 113 badanych krajów – zauważa Jakub Olipra, starszy ekonomista Credit Agricole Bank Polska.
Eksperci banku wskazują też jednak, że mimo wysokiego poziomu bezpieczeństwa żywnościowego Polski możliwa byłaby jego poprawa poprzez zwiększenie samowystarczalności w produkcji roślin wysokobiałkowych, dodatków paszowych, nawozów oraz środków ochrony roślin.
