Dodatkowo postępowanie sanacyjne umożliwia przeprowadzenie faktycznych działań restukturyzacyjnych. Prawo restrukturyzacyjne rozróżnia następujące postępowania restrukturyzacyjne: postępowanie o zatwierdzenie układu, przyspieszone postępowanie układowe, postępowanie układowe, oraz wspomniane już postępowanie sanacyjne. Postępowanie o zatwierdzenie układu na pierwszym etapie obydwa się bez udziału sądu, ale nie zapewnia żadnego elementu ochrony majątku dłużnika (do 30 listopada). Pozostałe postępowania wymagają wydania przez sąd postanowienia o otwarciu postępowania i - co do zasady - od tego rozpoczyna się ochrona majątku dłużnika.
Czytaj więcej
Po nowelizacji przepisów postępowanie o zatwierdzenie układu powinno stać się skutecznym remedium na rozwiązywanie problemów płynnościowych zadłużonych przedsiębiorców, w szczególności w ich pierwszej, początkowej fazie i jako takie powinno być atrakcyjne dla dłużników.
Zakres tej ochrony uzależniony jest od rodzaju prowadzonego postępowania. I w tym właśnie elemencie uwypukla się podstawowy problem postępowań restrukturyzacyjnych. Czas do uzyskania niezbędnej ochrony. Zgodnie z przepisami ustawy Prawo restrukturyzacyjne, postanowienie w przedmiocie otwarcia przyspieszonego postępowania restrukturyzacyjnego winno być wydane w terminie 7 dni, a układowego lub sanacyjnego w terminie 2 lub 6 tygodni jeżeli istnieje konieczność przeprowadzenia rozprawy w przedmiocie otwarcia postępowania. Terminy są oczywiście instrukcyjne i niestety w większości przypadków niedotrzymywane w skrajnych sytuacjach rozpatrywanie wniosku trwa wiele miesięcy, w sytuacji gdy pomoc jest często potrzebna natychmiast. Uproszczone postępowanie o zatwierdzenie układu wprowadzone ustawą z dnia 19.06.2021 (początkowo do czerwca 2021r, obecnie do końca listopada 2021) miało okazać się remedium na ten stan rzeczy i faktycznie, po w prowadzeniu stało się z marszu najbardziej popularnym postępowaniem restrukturyzacyjnym. Jego niewątpliwą zaletą jest łatwość i szybkość uzyskania immunitetu egzekucyjnego w postaci zawieszenia trwających postępowań egzekucyjnych i zakazu wszczynania nowych postępowań egzekucyjnych, a także brak możliwości wykonania w tym czasie postanowienia o zabezpieczeniu. Istotnym elementem tego postępowania jest także ochrona przed wypowiadaniem zadłużonemu przedsiębiorcy istotnych z punktu widzenia prowadzonej działalności gospodarczej umów wymienionych w ustawie. Ochronę dłużnik uzyskuje, jak na polskie standardy niemal natychmiast. Efekt „zamrożenia” uzyskuje się na podstawie obwieszczenia o otwarciu postępowania MSiG, które można złożyć po dopełnieniu obowiązków wobec nadzorcy układu - licencjonowanego doradcy restrukturyzacyjnego. Elementem sądowej kontroli nad postępowaniem jest możliwość uchylenia na wniosek nadzorcy lub wierzycieli przez sąd skutków obwieszenia, w przypadku gdyby postępowanie prowadziło do pokrzywdzenia wierzycieli. Przed wydaniem postanowienia sąd może wysłuchać nadzorcę i dłużnika. Takie postanowienie jest niezaskarżalne i cofa tylko immunitet egzekucyjny oraz zakaz wypowiadania umów. Natomiast nie ma przeszkód do doprowadzenia do przyjęcia układu i złożenia wniosku o jego zatwierdzenie. Dodatkowo wprowadzono zabezpieczenie majątku dłużnika w postaci wymogu uzyskania zgody nadzorcy układu na czynności przekraczające czynność zwykłego zarządu. Istotnym elementem postępowania w tym trybie jest także możliwość zwołania zgromadzenia wierzycieli przez nadzorcę niezależnie od procedury zbierania głosów przez dłużnika. Jeżeli w terminie 4 miesięcy od dnia obwieszczenia nie zostanie złożony wniosek o zatwierdzenie układu, postępowanie ulega umorzeniu z mocy prawa. Obwieszczenia o otwarciu postępowania można dokonać tylko raz. Sukces nowej procedury spowodował, że ustawodawca postanowił wprowadzić część rozwiązań na stałe do porządku prawnego. Zgodnie z przepisami, które mają wejść w życie od 01 grudnia 2021r, nadzorca po spełnieniu warunków formalnych będzie mógł dokonać obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego, które wywołuje te same skutki, co otwarcie postępowania w trybie „covidowym”. Wyciągając wnioski z dotychczasowej praktyki, aby przeciwdziałać nadużyciom, ograniczono krąg przedsiębiorców, wobec których nowe przepisy można stosować. Przede wszystkim wyłączeni są z tego przedsiębiorcy, wobec których w ciągu ostatnich dziesięciu lat umorzono postępowanie restrukturyzacyjne prowadzone, z wyjątkiem sytuacji, gdy umorzenie postępowania restrukturyzacyjnego nastąpiło za zgodą rady wierzycieli (lub Sędziego Komisarza jeżeli w postępowaniu nie była ustalona rada wierzycieli). W takiej sytuacji nadzorca ma obowiązek odmówić dokonania obwieszczenia. Decyzja podlega uzasadnieniu przez nadzorcę i przysługuje na nią skarga do sądu restrukturyzacyjnego. Pozostawiono także możliwość uchylenia przez sąd skutków takiego obwieszczenia, z tą różnicą, że w nowej procedurze postanowienie takie podlega zaskarżeniu. Nieco inne są również skutki niezłożenia wniosku o zatwierdzenie układu w tym trybie w terminie 4 miesięcy od daty obwieszczenia. Dotychczas takie postępowanie ulegało umorzeniu z mocy prawa, po pierwszym grudnia spowoduje to tylko wygaśnięcie skutków obwieszczenia.
Jak to obecnie wygląda w praktyce.
Postępowanie o zatwierdzenie układu w tzw trybie covidowym można prowadzić wobec przedsiębiorcy zagrożonego niewypłacalnością lub niewypłacalnego. Może być prowadzone, jeżeli suma wierzytelności spornych nie przekracza 15% sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem. Postępowanie umożliwia zawarcie układu w wyniku samodzielnego zbierania głosów wierzycieli przez dłużnika bez udziału sądu lub na zgromadzeniu wierzycieli. Otwarcie postępowania następuje poprzez obwieszczenie w MSiG o otwarciu postępowania, które dokonuje nadzorca po spełnieniu podstawowych warunków: podpisania umowy o nadzorze nad przebiegiem postępowania i przekazaniu nadzorcy spisu wierzytelności, wierzytelności spornych oraz propozycje układowe. W obwieszczeniu wskazuje się też dzień układowy, który nie może przypadać wcześniej niż 7 dni przed złożeniem wniosku o obwieszczenie i nie później niż 7 dni po dniu jego złożenia. Z dniem dokonania obwieszczenia, do dnia umorzenia lub zakończenia postępowania o zatwierdzenie układu nie mogą być prowadzone postępowanie egzekucyjne dotyczące wierzytelności objętej z mocy prawa układem oraz dotyczące wierzytelności zabezpieczonych na majątku dłużnika jeżeli propozycje układowe przewidują stopień zaspokojenie wierzyciela nie niższy niż możliwy do uzyskania w przypadku egzekucji z przedmiotu zabezpieczenia.. W tym okresie niedopuszczalne jest wszczęcie postępowania egzekucyjnego oraz wykonanie postanowienia o zabezpieczeniu roszczenia lub zarządzenia zabezpieczenia roszczenia wynikającego z wierzytelności, o których mowa powyżej Postępowanie wszczęte przed dniem otwarcia ulegają zawieszeniu z mocy prawa.
W okresie trwania postępowania przedsiębiorca ma ograniczony zarząd nad majątkiem. Wszelkie czynności przekraczające czynności zwykłego zarządu wymagają zgody nadzorcy, która może być wydana przed dokonaniem czynności lub w terminie 30 dni od jej dokonania. Postępowanie ma umożliwić przyjęcie i zatwierdzenie układu. I jest to tak naprawdę najważniejszy element postępowania. Samodzielne zbieranie głosów wygląda w ten sposób, ze dłużnik przesyła wierzycielom karty do głosowania sporządzone według wzoru ustalonego rozporządzeniem. Układ zostaje przyjęty, jeżeli za jego przyjęciem wypowie się większość wierzycieli uprawnionych do głosowania nad układem, mających łącznie co najmniej dwie trzecie sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem. Jeżeli głosowanie nad układem przeprowadza się w grupach wierzycieli, obejmujących poszczególne kategorie interesów, układ jest przyjęty, jeżeli w każdej grupie wypowie się za nim większość uprawnionych do głosowania nad układem wierzycieli z tej grupy, mających łącznie co najmniej dwie trzecie sumy wierzytelności przysługujących uprawnionym do głosowania nad układem wierzycielom z tej grupy. Układ jest przyjęty, mimo nieuzyskania wymaganej większości w niektórych z grup wierzycieli, jeżeli wierzyciele mający łącznie 2/3 sumy wierzytelności przypadających wierzycielom uprawnionym do głosowania nad układem głosowali za przyjęciem układu, a wierzyciele z grupy lub grup, które wypowiedziały się przeciw przyjęciu układu, zostaną zaspokojeni na podstawie układu w stopniu nie mniej korzystnym niż w przypadku przeprowadzenia postępowania upadłościowego. Stwierdzenie przyjęcia układu dokonuje nadzorca. Ewentualny wniosek o zatwierdzenie układu nie może być złożony wcześniej niż 3 tygodnie i nie później niż 3 miesiące po wysłaniu głosów wierzycielom. Przeprowadzenie zgromadzenia wierzycieli przez nadzorcę określają przepisy prawa restrukturyzacyjnego i zwołuje się poprzez obwieszczenie w MSiG. Na zgromadzeniu wierzycieli układ jest przyjęty po spełnieniu przesłanek opisanych w art. 119 ustawy Prawo restrukturyzacyjne tj. jeżeli wypowie się za nią większość głosujących wierzycieli, którzy oddali ważny głos, mających łącznie co najmniej 2/3 sumy wierzytelności przysługujących głosującym wierzycielom. Jeżeli głosowanie nad układem przeprowadza się w grupach wierzycieli, obejmujących poszczególne kategorie interesów, układ zostaje przyjęty, jeżeli w każdej grupie wypowie się za nim większość głosujących wierzycieli z tej grupy, mających łącznie co najmniej dwie trzecie sumy wierzytelności, przysługujących głosującym wierzycielom z tej grupy. Układ zostaje przyjęty, chociażby nie uzyskał wymaganej większości w niektórych z grup wierzycieli, jeżeli wierzyciele mający łącznie dwie trzecie sumy wierzytelności przysługujących głosującym wierzycielom głosowali za przyjęciem układu, a wierzyciele z grupy lub grup, które wypowiedziały się przeciw przyjęciu układu, zostaną zaspokojeni na podstawie układu w stopniu nie mniej korzystnym niż w przypadku przeprowadzenia postępowania upadłościowego. Przyjęcie układu w tym trybie może okazać się łatwiejsze, gdyż czasem trudniej jest zebrać 2/3 uprawnionych do głosowania w przypadku samodzielnego zbierania głosów, chociaż z drugiej strony łatwiej jest też uzyskać wierzycielom mniejszość blokującą.
Po przyjęciu układu, przedsiębiorca składa wniosek o zatwierdzenie układu, który zawiera:
- dane dłużnika szczegółowo opisane w ustawie;
- propozycje układowe;
Roczny dostęp do treści rp.pl za pół ceny
- zebrane przez dłużnika karty do głosowania;
- dowód wysłania co najmniej na trzy tygodnie przed dniem złożenia wniosku o zatwierdzenie układu kart do głosowania z propozycjami układowymi wierzycielom, którzy nie oddali głosu, na adres wskazany w rejestrze, do którego jest wpisany wierzyciel, o ile wierzyciel jest wpisany do rejestru, w przeciwnym przypadku na adres wierzyciela znany dłużnikowi;
- sprawozdanie nadzorcy układu.
Koszty takiego postępowania to wynagrodzenie nadzorcy układu wynikające z umowy o sprawowanie nadzoru nad przebiegiem postępowania. W przypadku mikro i małych przedsiębiorców wysokość wynagrodzenia jest ograniczono ustawowo w zależności od kwoty, którą otrzymają wierzyciele w wykonaniu układu. Dodatkowym kosztem są wymagane prawem obwieszczenia (500 zł za obwieszczenie) i opłata sądowa za wniosek o zatwierdzenie układu (1000 zł)
Co się zmieni po 1 grudnia.
1. Obwieszczenie nie będzie mogło być dokonane, jeżeli w ciągu ostatnich 10 lat wobec przedsiębiorcy było umorzone postępowanie restrukturyzacyjne,
2. Przed obwieszczeniem musi być sporządzony wstępny plan restrukturyzacyjny
3. Uchylenie skutków obwieszczenia będzie zaskarżalne,
4. Jeżeli nie zostanie złożony wniosek o zatwierdzenie układu, postępowanie nie ulegnie umorzeniu, wygasną tylko skutki obwieszczenia,
5. Postępowanie będzie prowadzone w systemie teleinformatycznym, obwieszczenia będą dokonywane w KRZ – odejdą koszty obwieszczeń,
6. Wynagrodzenie nadzorcy będzie podlegało ograniczeniom ustawowym tylko w przypadku dłużnika mikropsrzedsiębiorcy.
Tomasz Ryżyński doradca restrukturyzacyjny Prezes Zarządu MGW Doradca Restrukturyzacyjny Sp. z o.o. Kancelaria jest zrzeszona w sieci Kancelarie RP działającej pod patronatem dziennika „Rzeczpospolita”.
