Marcin Romanowski: Ochrona ofiar przemocy musi być natychmiastowa

Walka z przemocą domową nie może mieć barw ideologicznych i partyjnych – mówi Marcin Romanowski, wiceminister sprawiedliwości.

Publikacja: 31.08.2022 07:39

Wiceminister sprawiedliwości Marcin Romanowski

Wiceminister sprawiedliwości Marcin Romanowski

Foto: PAP/Mateusz Marek

We wtorek Rada Ministrów przyjęła projekt nowelizacji kodeksu postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, przygotowany przez Ministerstwo Sprawiedliwości, tzw. ustawę antyprzemocową 2.0.

Przecież ledwie dwa lata temu weszła w życie podobna. Tamte uregulowania prawne są złe?

Wprost przeciwnie. Ustawa antyprzemocowa okazała się sukcesem. Dała policji i Żandarmerii Wojskowej nowe narzędzia. Najważniejszy był nakaz natychmiastowego opuszczenia przez osobę stosującą przemoc mieszkania i jego najbliższego otoczenia oraz zakaz zbliżania się do niego. Od początku zakładaliśmy, że będzie to pierwszy krok. Już w pierwszych miesiącach po wejściu w życie ustawy widać było, że działa bardzo dobrze.

Obawy, że policja może nie podołać – szczególnie w okresie pandemii – okazały się niezasadne. Wystarczy spojrzeć na twarde dane: do końca lipca 2022 r. było to ponad 6 tys. nakazów opuszczenia domu przez sprawców przemocy domowej i tylko dwa zażalenia na te decyzje uwzględnione w tym czasie przez sądy.

Gdy skończyliśmy pracować na ustawą antyprzemocową 1.0, to od razu zaczęliśmy myśleć o kolejnych instrumentach. Sukces tych przepisów tylko potwierdził, że możemy iść dalej i wprowadzić dodatkowe narzędzia natychmiastowej ochrony.

Jakie są te dodatkowe narzędzia?

Po pierwsze, wobec osoby stosującej przemoc będzie można zastosować czternastodniowy zakaz zbliżania się do pokrzywdzonego.

Po drugie, zakaz kontaktowania się – pośrednio i bezpośrednio z pokrzywdzonym.

I po trzecie: osoba, która stosuje przemoc, będzie mogła także zostać objęta zakazem wstępu i przebywania na terenie szkoły lub innej placówki szkolnej, opiekuńczej czy sportowej, do której uczęszcza dziecko, lub do miejsca pracy osoby pokrzywdzonej.

Czytaj więcej

Przemoc domowa: Policja będzie wydawać zakaz zbliżania się liczony w metrach

Skąd dyrektor danej placówki będzie wiedział, że określona osoba ma zakaz zbliżania się do jakiegoś dziecka i nie może wchodzić na teren szkoły?

W projekcie przewidujemy obowiązek zawiadomienia dyrektora szkoły o nałożonym zakazie, co ma na celu zabezpieczenie ich wykonania. Policja ma również obowiązek trzykrotnego sprawdzenia, czy nakazy i zakazy są respektowane.

Konstrukcja nowej ustawy jest podobna do poprzedniej: prosty i natychmiastowy nakaz policyjny na 14 dni, wydawany przy wykorzystaniu kwestionariusza oceny ryzyka. Chodzi o to, żeby maksymalnie uprościć – i jednocześnie zobiektywizować – przesłanki stosowania tych narzędzi. W czasie tych czternastu dni pokrzywdzeni mają możliwość złożenia wniosku o przedłużenie ochrony do sądów cywilnych. To istotne, bo wiemy, że ludzie nie zawsze chętnie wszczynają procedurę karną.

Te 14 dni, o których pan mówi, będzie stosowane niejako z automatu, a ewentualne przedłużenie na wniosek osoby dotkniętej przemocą w postępowaniu sądowym?

Dokładnie tak.

Czy osoba dotknięta przemocą będzie mogła prosić o coś więcej?

Przewidujemy wiele rozwiązań. Proponujemy ochronę przed stalkingiem w procedurze cywilnej, a nie tylko – jak obecnie – karnej. Kiedy dochodzi do nękania za pomocą środków komunikacji elektronicznej, przez co budzi się w pokrzywdzonym poczucie zagrożenia i poniżenia, sąd będzie mógł wydać zakaz kontaktowania się.

Projekt przewiduje także zapewnienie rzeczywistego dostępu do wymiaru sprawiedliwości dla osób z niepełnosprawnościami, z wykorzystaniem, o ile to konieczne, wspomagających i alternatywnych metod komunikacji przy przesłuchaniu.

Wprowadzamy także obowiązek przekazania dzieciom oraz osobom przesłuchiwanym w tzw. trybach ochronnych informacji o tym, jak będzie wyglądało przesłuchanie. Informacja taka musi być zrozumiała i dostosowana do ich zdolności percepcyjnych. Po to, żeby taka osoba nie bała się, że może spotkać ją coś złego.

Pokrzywdzony będzie miał możliwość wybrania płci biegłego psychologa, który będzie go przesłuchiwał?

Tak, wprowadzamy taką możliwość. Nie zawsze np. pokrzywdzony chłopiec będzie chciał, by przy jego przesłuchaniu był obecny mężczyzna. Chcemy dać pokrzywdzonym przestępstwem możliwość wyboru, aby uniknąć wtórnej wiktymizacji i dostosować czynności procesowe do potrzeb pokrzywdzonego. Generalnie, w kodeksie postępowania karnego wprowadzamy kwestionariusz indywidualnej oceny pokrzywdzonego – jest to pełne wdrożenie tzw. dyrektywy ofiarowej. Dzięki takiemu rozwiązaniu podmiot prowadzący postępowanie karne będzie musiał dokonać rzeczywistych ustaleń, jakie są potrzeby osoby pokrzywdzonej.

Czytaj więcej

Przemoc wobec dzieci w Polsce. Niepokojący raport Court Watch

W kodeksie karnym mają pojawić się dwa nowe przestępstwa: okaleczenie żeńskiego narządu płciowego oraz przestępstwo przymusowego małżeństwa.

Obecne brzmienie kodeksu karnego nie przewiduje wprost penalizacji tego typu czynów zabronionych, co było w mojej ocenie pospiesznym i niestarannym przystąpieniem do konwencji stambulskiej. Ważne jest, że pokrzywdzonymi tymi przestępstwami są często dzieci. Dlatego po pierwsze wprowadzamy brakujące typy przestępstw, a po drugie wydłużamy ich okresy przedawnienia.

Spodziewa się pan jakichś kontrowersji na etapie procedowania tego projektu w Sejmie?

Mam nadzieję, że będzie tak samo, jak w przypadku pierwszego projektu, który zasadniczo nie budził kontrowersji, że zyska on poparcie zdecydowanej większości posłów. Liczę, że tutaj także powstanie szeroka koalicja na rzecz walki z przemocą domową i ochrony dzieci.

Dla nas przemoc domowa nie ma barw ideologicznych ani politycznych. Uważam, że wykorzystywanie tego problemu w wojnie ideologicznej jest bardzo niewłaściwe.

We wtorek Rada Ministrów przyjęła projekt nowelizacji kodeksu postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, przygotowany przez Ministerstwo Sprawiedliwości, tzw. ustawę antyprzemocową 2.0.

Przecież ledwie dwa lata temu weszła w życie podobna. Tamte uregulowania prawne są złe?

Pozostało 96% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Czym jeździć
Technologia, której nie zobaczysz. Ale możesz ją poczuć
Materiał Promocyjny
BaseLinker uratuje e-sklep przed przestojem
Tu i Teraz
Skoda Kodiaq - nowy wymiar przestrzeni
Spadki i darowizny
Jak przepisać mieszkanie na dziecko? Trzy sposoby. Mniej i bardziej kosztowne
Prawo dla Ciebie
Nowy obowiązek dla właścicieli psów i kotów. Znamy szacowany koszt
Edukacja i wychowanie
Ferie zimowe 2025 później niż zazwyczaj. Oto terminy dla wszystkich województw