Szef PiS zapowiada zmiany w ordynacji wyborczej

Zmiany, które zamierza forsować Jarosław Kaczyński, mają „zabezpieczyć wybory przed nadużyciami" i wprowadzić zasadę „dwóch kadencji dla tych, którzy pełnią funkcje jednoosobowe, czyli dla wójtów, burmistrzów i prezydentów miast". – Może się to skończyć awanturą – ostrzega socjolog z UJ prof. Jarosław Flis. – Nie wiadomo, czy te zmiany przyniosą zakładane skutki dla PiS, a także jakie będą te skutki, których PiS na razie nie umie przewidzieć.

Władysław Kosiniak-Kamysz, prezes PSL, mówi „Rzeczpospolitej": – To już nie dwie czy trzy partie będą ze sobą walczyć, sprawa dotknie opiniotwórczych środowisk lokalnych.

Byle nie wstecz

Kaczyński spotykał się w niedzielę z działaczami PiS na Wybrzeżu. To bastion Platformy i prezydentów miast z PO, takich jak Paweł Adamowicz rządzący Gdańskiem od 1998 r. lub wywodzących się z PO – jak Jacek Karnowski w Sopocie czy też Wojciech Szczurek, rządzący Gdynią od 1998 r.

Dla tamtejszych działaczy PiS szczególnie ważne jest złamanie ich dominacji. Stąd słowa o ograniczeniu liczby kadencji do dwóch i to z liczeniem kadencji wstecz. Na to nie godzą się silne w samorządach PO i PSL. – Jeśli mamy rozmawiać o kadencyjności, to nie wstecz – komentuje Andrzej Halicki z PO. – Nie można wyeliminować możliwości ubiegania się o mandat, bo w przeszłości ktoś był prezydentem, to niekonstytucyjne.

Kosiniak-Kamysz podaje przykład prezydenta Rzeszowa. – Tadeusz Ferenc jest bardzo lubiany przez mieszkańców, poprawił komunikację, przyciągnął inwestycje, miasto zmieniło się na lepsze. Wybory wygrywa w cuglach. I on ma odejść, bo się nie podoba się partii rządzącej? – oburza się prezes PSL. I zapowiada: – Nie pozwolimy na takie zmiany.

Konstytucyjne wątpliwości co do ograniczeń wprowadzanych wstecz ma Kukiz'15, ale samą kadencyjność popiera. Postuluje również wprowadzenie jednomandatowych okręgów wyborczych na wszystkich szczeblach samorządów. Jak przekonuje wicemarszałek Sejmu Stanisław Tyszka, „oczyści to polski samorząd z patologii partyjniackich".

Problem budowania księstw udzielnych przez lokalnych włodarzy od dawna budzi żywe dyskusje. Nowoczesna przyznaje, że i ona ma w swoim programie postulat ograniczenia liczby kadencji. Ma nawet gotowy projekt ustawy. – Możemy go położyć na stole i poddać pod dyskusję – zapewnia poseł Michał Stasiński. Ale Nowoczesna podkreśla: konieczny jest „stan zerowy", nie można nikogo wyłączać z kandydowania.

PiS ma także inne zamierzenia. – Będą to zasady, które zabezpieczą wybory przed jakimiś nadużyciami. Przypuszczenie, że te nadużycia miały miejsce (w 2014 r. – red.) ma bardzo mocne podstawy w różnych faktach, analizach statystycznych – tłumaczył szef partii rządzącej.

Kaczyński zaproponował umieszczenie w każdym lokalu komisji wyborczej przezroczystych urn i kamer, które transmitowałyby obrady i liczenie głosów. W liczeniu musieliby uczestniczyć wszyscy członkowie komisji.

Osobna kwestia to zmiany w okręgach wyborczych, czego mocno obawia się opozycja. Tu Kaczyński zapewnił, że planowane są „niewielkie korekty". – W województwie podlaskim jest taki okręg wyborczy, gdzie szanse miał Włodzimierz Cimoszewicz – wyjaśniał. – Gdyby ten okręg został podzielony na trzy równe ludnościowo okręgi, jak powinno być, to jego szanse byłyby dużo mniejsze.

Odporne lokalne układy

Prof. Flis, ekspert w dziedzinie systemów wyborczych i partycypacji społecznej, uważa, że cała proponowana zmiana jest szalenie ryzykowna, szczególnie dla... PiS. – Mam wrażenie, że ta partia poczuła w 2015 r., że chwyciła pana Boga za nogi i uwierzyła, że umie latać jak gołębica, a teraz szuka coraz wyższej skarpy, żeby wyczyn powtórzyć – mówi.